Թագավոր Չարլզի կրակով լի հավաքը, որն արտացոլեց նրա համոզմունքները
Սա սովորական արքայական միջոցառում չէր։ Արեւոտ օրով՝ Հայգրովում գտնվող արքայական կալվածքի այգում, մի շրջան կազմած կանգնած էինք Թագավոր Չարլզի և տարբեր ոլորտներից ժամանած հյուրերի հետ՝ մասնակցելով նրա կազմակերպած առաջին «Հարմոնիայի գագաթնաժողովին»։ Ծաղիկներով շրջանակված խարույկի շուրջ կանգնած՝ բարձրացրինք ձեռքերը՝ հարգանքի տուրք մատուցելով բնությանը։ Կրակային արարողությունը գլխավորում էր բնիկ առաջնորդ՝ հագած փայլուն կապույտ փետուրներից վերարկու և գլխազարդ։ Արարողակարգն ընդգրկում էր հյուսիսին, հարավին, արևելքին, արևմուտքին և Մայր Բնությանը նվիրված ժեստեր։ Փողային խեցի հնչեց, թիթեռները պտտվում էին ծաղիկների շուրջ, իսկ առաջնորդը՝ միաժամանակ օրհնանքի փետուրներն օգտագործելով, ընթերցում էր մոգական խոսքեր iPhone-ից։ Հյուրերը՝ դեմքը ներկած, վզնոցներով զարդարված, երկինք էին նայում, մինչ ես, անհարմար զգալով M&S կոստյումում, բաց էի պահել ձեռքերս։ Գագաթնաժողովը նվիրված էր Թագավորի՝ բնության հետ ներդաշնակության փիլիսոփայությանը։ Այն կազմակերպվել էր Թագավորի Հիմնադրամի կողմից՝ նպատակ ունենալով դառնալ պարբերական միջոցառում։ Մասնակցում էին բնիկ ժողովուրդների ներկայացուցիչներ՝ ներառյալ Ամազոնից, ինչպես նաև բնապահպաններ, կլիմայի ակտիվիստներ, օրգանական ֆերմերներ, բուսաբույժներ, ուսուցիչներ, արհեստավորներ և բարերարներ։ Հատուկ ուշադրություն էր գրավում նաև «The Office» սիթքոմի ամերիկյան տարբերակից հայտնի Դուայթին մարմնավորած դերասան Ռեյն Վիլսոնը, ով այժմ զբաղվում է կլիմայի փոփոխության ոլորտով։ Ամազոնից եկել էին նաև Amazon Prime-ի նկարահանող խումբը՝ հաջորդ տարվա համար վավերագրական ֆիլմ պատրաստելու նպատակով։ Նրանք ամեն պահը գրանցում էին, մինչ ծխի օղակները բարձրանում էին գլուստերշիրյան խնձորենիների վերևում։ Թագավորը՝ թեթեւ ամառային կոստյումով, գլխին փետուրների պսակով և ուսերին շքեղ շարֆով, ողջունեց մասնակիցներին։ Նա միաժամանակ մարդասիրական, խորհող, հումորով և հանդարտ կերպար էր՝ միջոցառման սիրտն ու հիմքը։ Սակայն այս ամենը նաև բացահայտում էր՝ ի՞նչն է իսկապես թանկ Թագավորի համար։ Նրա «Հարմոնիայի» փիլիսոփայությունը ենթադրում է ոչ թե պայքար բնության դեմ, այլ կյանք՝ բնության հոսքին համահունչ։ 2010 թվականին հրապարակված իր գրքում նա բնությանը դիմում է որպես «նրան»՝ իգական սեռով։ Փիլիսոփայությունը շեշտում է կյանքի փոխկապվածությունը, հոգևորությունը և մարդկային ու բնական աշխարհների անբաժան լինելը։ Դրանով է միահյուսվում Թագավորի գործունեությունը՝ շրջակա միջավայրի պահպանությունից և կայուն գյուղատնտեսությունից մինչև քաղաքաշինություն, ճարտարապետություն, ավանդական արհեստների պահպանում և կրոնական համերաշխություն։ Թագավորին մոտ կանգնած աղբյուրներից մեկը նշում է, որ սա կարող է դառնալ նրա ամենակարևոր ժառանգությունը, քանի որ միավորում է, թվում է՝ տարբեր ոլորտներում կատարվող աշխատանքները՝ ձևավորելով մեկ ամբողջական աշխարհայացք՝ ուղղված ավելի կայուն աշխարհի կերտմանը։ Երբեմն ծայրահեղ համարված Թագավորի տեսակետներն այսօր դարձել են միջազգային ընդունված մոտեցումներ։ «Հարմոնիա. նոր հայացք աշխարհին» գրքում նա կոչ է անում իրական հեղափոխության՝ քննադատելով սպառողական մշակույթը, նախազգուշացնելով բնապահպանական սպառնալիքների մասին և պաշտպանելով ավանդական արհեստներն ու կայուն գյուղատնտեսությունը։ Թագավորը հայտնի է նաև որպես «այգեգործական նորարար»։ Նրա այգում կարելի է տեսնել ձեռքով պատրաստած ցանկապատեր, կավերով ծածկված թեք տանիքներ, ծառեր, որոնք աճում են ծածկի միջով։ Այս ամենը մարմնավորում է նրա գաղափարը՝ ներդաշնակության մասին, երբ ամեն ինչ փոխկապակցված է։ Գիրքն անդրադառնում է նաև երկրաչափությանը, բնությունից ներշնչված պատկերներին, իսլամական արվեստի դիզայնին ու գոթական տաճարների ոգեշնչող չափսերին։ Բնության մեջ սրբության զգացումը՝ զուգակցված մարդու հոգևորության հետ, նրա աշխարհայացքի առանցքն է։ «Հարմոնիայի գագաթնաժողովի» ճաշին աղոթք ասաց Նորիչի եպիսկոպոս Գրեհեմ Ուշերը՝ նշելով, որ Թագավորի գաղափարները ներդաշնակվում են նրա խոր քրիստոնեական հավատքի հետ։ «Նա շատ բան է քաղում աղոթքից ու մտորումից։ Նա ձգտում է ծառայել ուրիշներին և կառուցել հարգանքի և փոխհասկացողության վրա հիմնված հարաբերություններ այլ կրոնների հետ», – ասաց նա։ Հայտնի է, որ Թագավորը հետաքրքրված է եղել նաև ուղղափառ հավատով և պատկերների՝ իկոնների միջոցով հաղորդման մշակույթով։ Հայգրովի այգում կա նաև մեկուսի սրբավայր, ուր միայն ինքը կարող է մտնել՝ մտորելու և աղոթելու։ Գագաթնաժողովը կենտրոնացած էր բնիկ ժողովուրդների իմաստության վրա՝ նպատակ ունենալով սովորել բնության հետ ներդաշնակ ապրելու հնագույն ձևերը։ Իրավապաշտպան Ռեյ Միրսը ողջունեց «Երկրի Ծերերին», որոնք պաշտպանում են բնության պահպանման առաջնագծում կանգնած համայնքների իրավունքները։ Նրանք ներկված դեմքերով, ավանդական զգեստներով շրջում էին ծաղիկների և ծառերի մեջ։ «Մարդկանց եսասերությունն է իրենց հեռացրել բնությունից։ Նրանք այլևս չեն զգում քամին, ա
մեն ինչ չափում են ժամացույցով», – ասաց Մինդահի Բաստիդան՝ Մեքսիկայի Օտոմի-Տոլտեկ ժողովրդի ներկայացուցիչը։ «Ժամանակակից աշխարհի աղմուկը կտրել է կապը բնության հետ», – հավելեց Ռուտենդո Նգարան Հարավային Աֆրիկայից՝ այս դարաշրջանը կոչելով «մոռացման աղմկոտ դար»։ Էկվադորից Ույունկար Դոմինգո Պեաս Նամպիչկայը պատմեց, թե ինչպես է հրաժարվել իր հողը վաճառել նավթային ընկերությանը՝ ընտրելով ներդաշնակության ուղին։ Նրա պատկերացմամբ՝ ներդաշնակությունը բոլոր կենդանի ու անկենդան էակների բարօրությունն է, փոխադարձ հարգանքը և Մայր Բնության հետ կապը։ Բնության ներկայացուցիչներն ուղիղ խոսքեր էին ասում։ Ոմանք դատապարտում էին եվրոպացիներին՝ իրենց ժողովուրդներին ոչնչացնելու համար։ Մյուսներն ասում էին, որ կլիմայի փոփոխության վերաբերյալ խոշոր համաժողովները՝ ինչպիսին COP-ն է, խոստումներ են տալիս, բայց իրական օգնություն երբեք չեն բերում տեղական համայնքներին։ Բրազիլիայից Աիլտոն Կրենակը խոսում էր գետերի մասին, որոնք «ջնջվել են փողի պատճառով», իսկ չորացած, աղտոտված ջրերը նա համեմատեց «կոմայի մեջ գտնվող պապիկի» հետ։ Բայց ի՞նչպես ներդաշնակությունն աշխատի նման հակասական աշխարհում։ Ռիչարդ Դանը, ով ղեկավարում է «Հարմոնիայի կրթական նախագիծը» ՄԹ-ում ավելի քան 100 դպրոցում, ներդաշնակության գաղափարն օգտագործել է Ուկրաինայի պատերազմի ժամանակ՝ աշխատելով տրավմայի ենթարկված երեխաների հետ։ Նա նրանց դուրս է բերել բնություն՝ այգիներ ու անտառներ, որպեսզի կարողանան վերականգնել հոգեվիճակը։ «Ուկրաինացիները մեծ կորուստների ու ցավի միջով են անցնում։ Նրանք ձգտում են ապագայի, որտեղ հնարավոր է խաղաղ համակեցություն։ Հետևաբար ներդաշնակության գաղափարն այստեղ շատ կարևոր է», – ասաց Դանը։ Հայգրովը՝ իր ծուռ տանիքներով և տնակներից աճող ծառերով, ամառային օրերին դառնում է ներդաշնակության կենդանի օրինակ։ Սակայն, ինչպես հարցնում են գագաթնաժողովի մասնակիցները, ինչպե՞ս է այդ մեսիջը աշխատում այն աշխարհի մեջ, որտեղ տիրում են աղմուկը, բարկությունը և բռնությունը։ Թագավորի հիմնադրամի գործադիր տնօրեն Սիմոն Սադինսկին ասում է. «Սա միայն տեսական հայեցակարգ չէ։ Այն գործնական է»։ «Աշխարհում շատ բան է ցավալի։ Երբեմն թվում է, թե անզոր ես», – նշում է Բեթ Սոմերվիլը՝ տեքստիլ արտադրող, ով մասնակցել է Թագավորի հիմնադրամի դասընթացներին։ Բայց նա ասում է, որ «բնության հետ ներդաշնակության» գաղափարը ոգեշնչում է իր աշխատանքը՝ ստեղծելու մի բան, որը թե՛ գեղեցիկ է, թե՛ օգտակար։ «Դա ինձ ուժ է տալիս շարունակել և հավատալ ապագային», – եզրափակում է նա։
Թարգմանվել է ԱԲ-ի միջոցով։
