«Հյուսիսային Կորեան ինձ արտասահման էր ուղարկել՝ որպես գաղտնի ՏՏ աշխատող. իմ աշխատավարձը գնում էր ռեժիմի ֆինանսավորմանը»
Ջին-Սուն՝ Հյուսիսային Կորեայի նախկին ՏՏ մասնագետը, BBC-ին պատմել է, որ տարիներ շարունակ հարյուրավոր կեղծ անձնագրեր է օգտագործել՝ Արևմուտքում հեռավար աշխատանք ստանալու համար։ Նա մասն է կազմել ռեժիմի ծածկված և կազմակերպված ծրագրի, որի նպատակն էր արտարժույթ ներգրավել Հյուսիսային Կորեայի համար։ Նրա խոսքով՝ միաժամանակ ԱՄՆ-ում և Եվրոպայում մի քանի աշխատանք անելը իրեն ամսական ապահովել է առնվազն 5,000 դոլար եկամուտ։ Նրա գործընկերներից շատերը, ինչպես ինքն է ասում, ավելի շատ էին վաստակում։ Մինչ փախուստը, Ջին-Սուն, որի անունը փոխվել է՝ անվտանգության նկատառումներով, եղել է հազարավոր այն հյուսիսկորեացիներից մեկը, որոնք ուղարկվել են Չինաստան, Ռուսաստան, Աֆրիկա և այլ երկրներ՝ մասնակցելու Հյուսիսային Կորեայի կողմից վերահսկվող գաղտնի գործառնությանը։ Հյուսիսկորեացի ՏՏ աշխատողները խիստ հսկողության տակ են և հազվադեպ են խոսում մամուլի հետ։ Բայց Ջին-Սուն բացառիկ մանրամասնություններով է ներկայացրել՝ ինչպես է կազմակերպվում այս համակարգը, ինչպիսին է նրանց առօրյան և ինչպես են գործում։ Նրա վկայություններն ըստ էության հաստատում են այն, ինչի մասին նշվում է ՄԱԿ-ի ու kybersանվտանգության զեկույցներում։ Ջին-Սուն պատմում է, որ իր եկամտի մոտ 85 տոկոսը փոխանցվում էր ռեժիմին։ Արդեն տարիներ շարունակ միջազգային պատժամիջոցների տակ գտնվող Հյուսիսային Կորեան կենսական անհրաժեշտություն ունի արտարժույթի մուտքի համար։ «Գիտենք, որ սա նման է կողոպուտի, բայց դա մեր ճակատագիրն է, մենք ընդունում ենք դա։ Ամեն դեպքում, ավելի լավ է, քան ապրել Հյուսիսային Կորեայում»,– ասում է նա։ 2024 թ․ մարտին ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդի զեկույցում նշվում է, որ այս գաղտնի ՏՏ աշխատողները տարեկան Հյուսիսային Կորեայի համար ապահովում են $250-$600 մլն եկամուտ։ Մոդելը զգալի աճ է գրանցել համավարակի ժամանակ, երբ հեռավար աշխատանքը դարձավ համատարած, և այդ ժամանակից միայն ուժգնանում է։ Թեև այս աշխատողներից շատերը պարզապես փորձում են կայուն աշխատավարձ ստանալ՝ այն ուղարկելով ռեժիմին, սակայն եղել են դեպքեր, երբ նրանք գողացել են տվյալներ կամ շորթել գործատուներին։ 2023-ին ԱՄՆ դատարանը մեղադրանք է առաջադրել 14 հյուսիսկորեացիների դեմ, որոնք կեղծ ինքնությամբ վաստակել էին $88 մլն՝ շորթելով ամերիկյան ընկերություններին վեց տարվա ընթացքում։ 2025-ին ևս չորս հյուսիսկորեացի են մեղադրվել՝ ԱՄՆ-ում կրիպտոարժույթով զբաղվող ընկերությունում հեռավար աշխատանք ստանալու համար կեղծ ինքնություն օգտագործելու մեջ։ Ջին-Սուն մի քանի տարի աշխատել է Չինաստանում՝ ռեժիմի համար։ Ըստ նրա՝ աշխատել են հիմնականում 10 հոգանոց խմբերով։ Հյուսիսային Կորեայում ինտերնետ հասանելիությունը խիստ սահմանափակ է, սակայն արտասահմանում այս ՏՏ մասնագետները կարողանում են ավելի ազատ գործել։ Նրանք պարտադիր պետք է թաքցնեն իրենց քաղաքացիությունը, ոչ միայն բարձր աշխատավարձ ստանալու համար, այլև միջազգային պատժամիջոցներից խուսափելու նպատակով, որոնք կիրառվում են Հյուսիսային Կորեայի միջուկային և հրթիռային ծրագրերի պատճառով։ Այս սխեման առանձին է Հյուսիսային Կորեայի հաքերային գործողություններից։ 2025-ին «Lazarus Group»-ը՝ հայտնի հաքերային խումբը, որը ենթադրաբար աշխատում է ռեժիմի համար, գողացել է մոտ $1.5 մլրդ կրիպտոարժույթ՝ Bybit ընկերությունից։ Ջին-Սուն ասում է, որ իր ժամանակի մեծ մասը ծախսում էր կեղծ ինքնություններ ձեռք բերելու վրա՝ դրանցով Արևմուտքում աշխատանքի դիմելու համար։ Սկզբում ներկայանում էր որպես չինացի, կապ հաստատում Հունգարիայի, Թուրքիայի ու այլ երկրների քաղաքացիների հետ՝ նրանց անձը օգտագործելու դիմաց առաջարկելով եկամտի մի մասը։ «Եթե պրոֆիլիդում ասիական դեմք լինի, երբեք չես անցնի»։ Ստացած ինքնություններով հետո դիմում էր Արևմտյան Եվրոպայի մարդկանց՝ նոր ինքնություն ստանալու համար՝ ԱՄՆ-ում կամ Եվրոպայում աշխատանքի հայտ ներկայացնելու նպատակով։ Լավ արդյունքներ է ունեցել հատկապես Մեծ Բրիտանիայի քաղաքացիների հետ։ «Մի քիչ զրույցից հետո բրիտանացիները շատ հեշտ փոխանցում էին իրենց տվյալները»,– պատմում է նա։ Ավելի լավ անգլերեն խոսող ՏՏ աշխատողները սովորաբար զբաղվում էին դիմումների գործընթացով։ Հեռավար աշխատանքի հարթակներում հաճախ չեն պահանջվում տեսազանգով հարցազրույցներ, իսկ առօրյա շփումները Slack-ի նման հարթակներում թույլ են տալիս հեշտությամբ ձևացնել ուրիշի ինքնությունը։ Ջին-Սուն հիմնականում թիրախավորել է ամերիկյան շուկան՝ բարձր աշխատավարձերի պատճառով։ Նրա խոսքով՝ երբեմն ընկերություններն առանց իմանալու միաժամանակ մի քանի հյուսիսկորեացու են աշխատանքի ընդունում։ «Շատ հաճախ է պատահում»,– ասում է նա։ Վաստակած գումարները ՏՏ աշխատողները հավաքում են Արևմուտքում և Չինաստանում տեղակայված միջնորդների միջոցով։ Անցյալ շաբաթ ԱՄՆ քաղաքացուհի է դատապարտվել ութ տարուց ավել ազատազրկման՝ հյուսիսկորեացի ՏՏ աշխատողներին օգնելու և նրանց գումար ուղարկելու համար։ Թեև BBC-ն չի կարող ամբողջությամբ ստուգել Ջին-Սուի պատմության մանրամասները, սակայն հյուսիսկորեացի փախստականներին աջակցող PSCORE կազմակերպության միջոցով ուսումնասիրել է մեկ այլ ՏՏ մասնագետի վկայությունը, որը համընկնում է Ջին-Սուի պատմությանը։ BBC-ն նաև խոսել է մեկ այլ փախստականի՝ Հյոն-Սուն Լիի հետ, որը որպես գործարար մի ժամանակ Չինաստանում հանդիպել է Հյուսիսային Կորեայի ՏՏ աշխատողներին։ Նա հաստատել է՝ նրանց փորձառություններն իրար նման են։ ՏՏ ոլորտի մի քանի աշխատանքի ընդունող ղեկավարներ BBC-ին պատմել են, որ աշխատանքի դիմելու փուլում շատ թեկնածուների մոտ կասկածել են հյուսիսկորեացի լինելու մեջ։ ԱՄՆ-ի Ally Security ընկերության համահիմնադիր Ռոբ Հենլին նշել է, որ իրենց հեռավար թափուր հաստիքների համար մինչ 30 հյուսիսկորեացի թեկնածու է հարցազրույցի եկել։ «Սկ
զբում մի տեսակ խաղ էր թվում՝ պարզել՝ ով է իրական, ով՝ ոչ, բայց շուտով շատ նյարդայնացնող դարձավ»,– ասում է նա։ Ի վերջո, հարցազրույցների ժամանակ նա խնդրել է թեկնածուներին ցույց տալ, որ իրենց գտնվելու վայրում ցերեկ է։ «Մեզ պետք էին միայն ԱՄՆ-ից թեկնածուներ, այնպես որ նրանց գտնվելու վայրում պետք է լույս լիներ։ Բայց երբեք ցերեկ չտեսա»,– ասում է նա։ 2025-ի մարտին Լեհաստանում գործող Vidoc Security Lab ընկերության համահիմնադիր Դավիդ Մոչաձլոն հրապարակել է հեռավար հարցազրույցի մի տեսանյութ, որտեղ թեկնածուն, կարծես թե, օգտագործում էր արհեստական բանականությամբ դիմակ՝ դեմքը փոխելու համար։ Փորձագետների հետ քննարկելուց հետո Մոչաձլոն եկել է այն համոզման, որ դիմորդը Հյուսիսային Կորեայի ՏՏ աշխատող էր։ BBC-ն փորձել է կապ հաստատել Լոնդոնում գտնվող Հյուսիսային Կորեայի դեսպանատան հետ՝ ներկայացնելով այս հրապարակման մեջ տեղ գտած մեղադրանքները, սակայն նրանք չեն արձագանքել։ Հյուսիսային Կորեան արդեն տասնամյակներ շարունակ ուղարկում է իր քաղաքացիներին արտասահման՝ աշխատելու՝ արտարժույթ ներգրավելու նպատակով։ Ըստ հաշվարկների՝ մինչև 100,000 հյուսիսկորեացի այժմ աշխատում է արտասահմանյան գործարաններում կամ ռեստորաններում՝ հիմնականում Չինաստանում և Ռուսաստանում։ Ջին-Սուն պատմում է, որ տարիներ շարունակ Չինաստանում ապրելու ընթացքում ճնշող աշխատանքային պայմանները նրա մեջ առաջացրել են «բանտարկվածության զգացում»։ «Արգելվում էր դրսում լինել, միշտ պետք է ներսում մնայինք։ Չէինք կարող մարզվել կամ ուզածն անել»։ Սակայն արտասահմանում Հյուսիսային Կորեայի ՏՏ աշխատողները հնարավորություն ունեն դիտելու արևմտյան մեդիա։ «Տեսնում ես իրական աշխարհը։ Երբ արտասահմանում ես, հասկանում ես, որ Հյուսիսային Կորեայում ինչ-որ բան սխալ է»,– ասում է նա։ Թեև Ջին-Սուն փախուստի է դիմել, նա պնդում է, որ շատ քչերն են այդպիսի քայլի դիմում։ «Բոլորն ուղղակի վերցնում են գումարը ու վերադառնում տուն։ Շատ քչերն են մտածում փախչելու մասին»։ Չնայած վաստակած գումարի փոքր մասն են պահում իրենց, այն Հյուսիսային Կորեայում մեծ արժեք ունի։ Փախչելը ռիսկային է ու դժվար՝ Չինաստանում հսկողությունը շատ խիստ է, իսկ փախուստի հաջողության դեպքում էլ ընտանիքի անդամները կարող են պատժվել։ Այսօր Ջին-Սուն շարունակում է ՏՏ ոլորտում աշխատել։ Ասում է՝ ռեժիմի համար աշխատելիս ձեռք բերած հմտություններն օգնել են նոր կյանքին հարմարվելու հարցում։ Թեև հիմա քիչ է վաստակում, քանի որ չի աշխատում միաժամանակ մի քանի տեղ և առանց կեղծ ինքնությունների, բայց քանի որ ամբողջ գումարը պահում է իր մոտ, ընդհանուր առմամբ ավելի լավ է ապրում։ «Ավելի վաղ ես սովորել էի փող աշխատել անօրինական ճանապարհով։ Իսկ հիմա ուղղակի ազնիվ աշխատում եմ ու վաստակում այն, ինչ արժանի եմ ստանալ»։
Թարգմանվել է ԱԲ-ի միջոցով։
