Ջերեմի Բոուեն․ Իսրայելի դաշնակիցները越来越 շատ են տեսնում պատերազմական հանցագործությունների ապացույցները Գազայում
Երկու տարի առաջ «Համասը» ավարտին էր հասցնում Իսրայելին հարվածելու իր ծրագիրը։ Իսկ Իսրայելի վարչապետ Բենիամին Նեթանյահուն համոզված էր, որ պաղեստինցիները պարզապես մի խնդիր են, որը պետք է վերահսկել։ Նրա խոսքով՝ իրական վտանգը գալիս էր Իրանից։ Թեև Նեթանյահուն շարունակաբար հանդես էր գալիս «Համասի» դեմ կոշտ հռետորաբանությամբ, միևնույն ժամանակ թույլատրել էր Կատարին ֆինանսական աջակցություն ուղղել Գազա։ Այդ քայլը նրան հնարավորություն էր տալիս կենտրոնանալ արտաքին քաղաքական առաջնահերթությունների վրա՝ Իրանի դեմ պայքար և Սաուդյան Արաբիայի հետ հարաբերությունների կարգավորում։ ԱՄՆ-ում նախագահ Ջո Բայդենի վարչակազմը նույնպես հավատացած էր, որ մոտ են սաուդյան-իսրայելական համաձայնություն կնքելուն։ Բայց այդ ամենը պատրանք էր։ Նեթանյահուն մինչ այժմ մերժել է քննություն սկսել իր, բանակի և անվտանգության ղեկավարների կողմից արված սխալների վերաբերյալ, որոնք հնարավորություն տվեցին «Համասին» 2023-ի հոկտեմբերի 7-ին իրականացնելու այդքան կործանարար հարձակումը։ Երկարամյա հակամարտությունը՝ հրեաների և արաբների միջև Հորդանանի և Միջերկրական ծովի միջև տարածքի վերահսկման համար, շարունակ մնում էր չլուծված և պայթյունավտանգ՝ մի պահի, որը համեմատելի է 1948-ի և 1967-ի իրադարձությունների հետ։ Միջին Արևելքը փոխվել է հոկտեմբերի 7-ից ի վեր, և պատերազմն արդեն մոտ երկու տարի անց մտնում է նոր շրջադարձային փուլ։ Այս պատերազմը լրատվամիջոցների համար չափազանց բարդ է լուսաբանել։ Հոկտեմբերի 7-ին լրագրողները անակնկալի եկան «Համասի» հարձակումից, իսկ դրանից հետո Իսրայելը արգելեց միջազգային լրագրողներին ազատորեն մուտք գործել Գազա։ Գազայում գործող պաղեստինցի լրագրողները հերոսական աշխատանք են կատարել՝ չնայած գրեթե 200 հոգի զոհվել է՝ իրենց գործն անելիս։ Սակայն որոշ հիմնական փաստեր հստակ են։ «Համասը» հոկտեմբերի 7-ի իր հարձակումների ժամանակ իրականացրել է պատերազմական հանցագործություններ՝ սպանելով 1200 մարդու, հիմնականում՝ Իսրայելի քաղաքացիական բնակչության։ Նրանք նաև պատանդ են վերցրել 251 մարդու, որոնցից շուրջ 20-ը, հնարավոր է, դեռ ողջ են Գազայում։ Եվ կան նաև հստակ ապացույցներ, որ Իսրայելն էլ է իրականացրել պատերազմական հանցագործություններ։ Դրանց թվում են՝ Գազայի բնակչության սովամահ անելը, նրանց պաշտպանությունը չապահովելը ռազմական գործողությունների ընթացքում, երբ սպանվել են տասնյակ հազարավոր անմեղներ, ինչպես նաև քաղաքների զանգվածային ոչնչացումը, որը չի համապատասխանում Իսրայելի դիմաց կանգնած ռազմական սպառնալիքի չափին։ Նեթանյահուն և նրա նախկին պաշտպանության նախարարը միջազգային քրեական դատարանի կողմից հետապնդվում են պատերազմական հանցագործությունների մեղադրանքով։ Նրանք հերքում են մեղադրանքները։ Իսրայելը դատապարտել է ՄԱԿ-ի Արդարադատության միջազգային դատարանի վարույթը, որը քննում է Պաղեստինի դեմ ցեղասպանության հնարավոր դեպքերը։ Իսրայելը դա անվանում է հակասեմիտական զրպարտություն։ Բայց Իսրայելը կորցնում է դաշնակիցներին։ Հոկտեմբերի 7-ից հետո իր կողքին կանգնած դաշնակիցներն այժմ դժգոհ են նրա վարած քաղաքականությունից։ Նույնիսկ Իսրայելի համար ամենակարևոր դաշնակից Դոնալդ Թրամփը, ըստ հաղորդումների, զայրացած է Նեթանյահուի վրա՝ Դամասկոսի վրա հարձակման անսպասելի հրամանի պատճառով։ Այդ գործողությունը ուղղված էր Սիրիայի նոր վարչակարգի դեմ, որը Թրամփն ինքը ճանաչել ու աջակցել էր։ Իսրայելի մյուս արևմտյան դաշնակիցները վաղուց են կորցրել համբերությունը։ Հուլիսի 21-ին Մեծ Բրիտանիայի, Եվրամիության մեծ մասի, Կանադայի, Ավստրալիայի, Նոր Զելանդիայի և Ճապոնիայի արտգործնախարարները համատեղ հայտարարությամբ դատապարտեցին Իսրայելի գործողությունները։ Նրանք կոշտ ձևակերպումներ օգտագործեցին Գազայի բնակչության տառապանքների վերաբերյալ և քննադատեցին Իսրայելի ստեղծած օգնության բաշխման համակարգը, որը փոխարինել էր ՄԱԿ-ի և առաջատար մարդասիրական կառույցների մեխանիզմներին։ «Գա
զայի խաղաղ բնակչության տառապանքը հասել է նոր խորության», — նշվում է հայտարարության մեջ։ «Իսրայելի կառավարության օգնության մոդելը վտանգավոր է, խարխլում է կայունությունը և զրկում գազացիներին մարդկային արժանապատվությունից։ Մենք դատապարտում ենք օգնության կաթիլային մատակարարումը և խաղաղ բնակիչների, այդ թվում՝ երեխաների, անմարդկային սպանությունները՝ սնունդ և ջուր հայթայթելու փորձերի ժամանակ։ Սարսափելի է, որ ավելի քան 800 պաղեստինցի սպանվել է օգնություն որոնելիս։ Իսրայելի կառավարության կողմից խաղաղ բնակչությանը կենսական մարդասիրական օգնության մերժումը անընդունելի է։ Իսրայելը պարտավոր է հարգել միջազգային մարդասիրական իրավունքը»։ Բրիտանիայի արտաքին գործերի նախարար Դևիդ Լեմմին այս համատեղ հայտարարությանը հետևեց առանձին ելույթով՝ Վեսթմինսթերում, կրկնելով նույն միտքը։ Սակայն դա բավարար չէր ընդդիմադիր լեյբորիստ պատգամավորների համար, որոնք պահանջում են ոչ միայն խոսքեր, այլ նաև վճռական քայլեր։ Նրանց գլխավոր պահանջը Պաղեստինի անկախ պետության ճանաչումն է, որը ՄԱԿ-ի անդամ երկրների մեծամասնությունը արդեն արել է։ Մեծ Բրիտանիան և Ֆրանսիան քննարկել են ճանաչումը համատեղ անել, սակայն առայժմ կարծում են, որ ժամանակը չէ։ Իսրայելի խորհրդարանը՝ Քնեսեթը, մի քանի օրից անցնելու է ամառային արձակուրդի, որը կտևի մինչև հոկտեմբեր։ Սա Նեթանյահուին կարճաժամկետ պաշտպանություն կտա՝ իր կոալիցիայի ծայրահեղ ազգայնական ուժերի կողմից իր դեմ ուղղված անվստահության քվեից։ Վերջիններս դեմ են հրադադարի գաղափարին։ Նեթանյահուի խաղաղ բանակցություններից խուսափելը պայմանավորված է հենց այդ ուժերի հնարավոր դուրս գալով կառավարությունից։ Իսկ եթե Նեթանյահուն պարտվի ընտրություններում, ապա մոտենալու է ինչպես իր հոկտեմբերի 7-ի սխալների, այնպես էլ կոռուպցիոն գործի դատական վճռի պահը։ Հնարավոր հրադադարը կարող է փրկություն լինել թե՛ գազացիների, թե՛ պաղեստինյան պատանդների համար, որոնք ամիսներ շարունակ «Համասի» ձեռքում են։ Սակայն դա չի նշանակում, թե հակամարտությունը կավարտվի։ Պատերազմը արդեն հասել է աննախադեպ խորության։ Բայց եթե հրադադար կայանա, կարող է նոր հնարավորություն ստեղծվել՝ անցնելու սպանություններից դեպի դիվանագիտություն։ Այս գիշեր մասնակցելու եմ BBC-ի «Today» հաղորդման բանավեճին՝ քննարկելու, թե ի՞նչ է անհրաժեշտ այս պատերազմին վերջ տալու համար։
Թարգմանվել է ԱԲ-ի միջոցով։
