Թրամփի մաքսային «հաղթանակը» կարող է թանկ արժենալ ԱՄՆ-ին
Ապրիլին Դոնալդ Թրամփը ցնցեց աշխարհը՝ հայտարարելով լայնածավալ ներմուծման մաքսատուրքեր՝ միայն այն բանից հետո, երբ վախեցած շուկաների արձագանքին ի պատասխան, մեծ մասը ժամանակավորապես սառեցրեց։ Չորս ամիս անց ԱՄՆ նախագահը ներկայացնում է սա որպես մի շարք «հաղթանակների» շարք. նա պայմանավորվածություններ է ձեռք բերել մի շարք առևտրային գործընկերների հետ, իսկ մյուսների նկատմամբ միակողմանիորեն կիրառել է մաքսատուրքեր՝ առանց այն մասշտաբային տնտեսական ցնցումների, որոնք ուղեկցում էին նրա գարնան նախաձեռնությանը։ Գոնե առայժմ։ Թրամփը ձգտում է վերաձևավորել Ամերիկայի դերը գլոբալ տնտեսության մեջ՝ խոստանալով նոր պետական եկամուտներ, արդյունաբերության վերածնունդ ու հարյուրավոր միլիարդավոր դոլարների արտասահմանյան ներդրումներ։ Սակայն արդյոք սա իրականություն կդառնա՝ դեռևս անհասկանալի է։ Ակնհայտ է միայն այն, որ ազատ առևտրի նկատմամբ նախապես ձևավորվող անվստահությունը վերածվել է գլոբալ ալիքի։ Թեև առայժմ աղետալի հետևանքներ չեն գրանցվել, հետաձգված հարվածի վտանգը շարունակում է կախված մնալ։ Շատ երկրների համար այս իրավիճակը վերազարթման ազդանշան է դարձել՝ նոր դաշնակցային հնարավորությունների որոնման համար։ Թրամփը կարող է իր այս քայլերը համարել հաղթանակ, բայց դրա ընդհանուր ռազմավարական ազդեցությունը, ինչպես նաև երկարաժամկետ հետևանքները մնում են խիստ անորոշ՝ ինչպես իր կառավարման ընթացքում, այնպես էլ դրանից հետո Ամերիկայի համար։ Օգոստոսի 1-ը նշված էր միջազգային քաղաքական գործիչների օրացույցներում ոչ բարենպաստ պատճառներով։ Այդ ամսաթվին ԱՄՆ-ի հետ նոր առևտրային պայմաններ չհաստատելու դեպքում սպառնում էին կործանարար մաքսատուրքեր։ Թրամփի տնտեսական խորհրդական Պիթեր Նավառոն կանխատեսում էր «90 օրում 90 համաձայնագիր», բայց այդ նպատակը, փաստորեն, չիրականացավ։ Հուլիսի վերջում Թրամփը հայտարարեց մոտ մեկ տասնյակ գործարքների մասին՝ հիմնականում կարճատև և առանց մանրամասն պայմանների։ Մեծ Բրիտանիան առաջիններից էր, որը համաձայնության եկավ. ԱՄՆ-ի հետ առևտրային հաշվեկշիռը հիմնականում հավասարակշռված է։ Մեծ Բրիտանիայի համար սահմանված 10% մաքսատուրքը, որ սկզբում անհանգստություն էր առաջացնում, արդյունքում ավելի մեղմ էր, քան ԵՄ-ի (15%) կամ Ճապոնիայի (15%) համար՝ որոնց հետ ԱՄՆ-ն զգալի առևտրային պակասուրդ ունի։ Այդուհանդերձ, պայմանագրերը երբեմն ուղեկցվում են պարտադրանքներով՝ ավելացնել ամերիկյան ապրանքների գնումները։ Հարավային Կորեա, Կամբոջա, Պակիստան. ցանկը շարունակում է աճել, և հիմա ԱՄՆ ներմուծման հիմնական մասը գտնվում է կա՛մ համաձայնագրերի, կա՛մ նախագահական հրամանագրերի տակ՝ ավարտվող չոր «շնորհակալություն ուշադրության համար» ձևակերպմամբ։ Բացահայտումներ նույնպես եղան։ Լավ լուրը՝ խուսափվել է ամենացավալի մաքսատուրքերից և հնարավոր ռեցեսիայից։ Թեև ընդհանուր անորոշությունը նվազել է՝ թույլ տալով բիզնեսներին վերականգնել ներդրումային ծրագրերը, դրական տրամադրություն է նկատվում նաև շուկաներում։ Բայց բացասականն այն է, որ ներկայում ԱՄՆ արտահանում իրականացնելը համեմատաբար ավելի թանկ է և աննախադեպ բարձր՝ միջինը 17%՝ նախկին 2%-ի փոխարեն։ Թրամփը գովաբանում է ԵՄ-ի հետ համաձայնագիրը, սակայն դրանք հեռու են այնպիսի ազատ առևտրային համաձայնագրերից, որոնցով նախկինում քանդվում էին առևտրային պատնեշները։ Ինչպես նշում է «Oxford Economics»-ի գլոբալ մակրոտնտեսական կանխատեսումների տնօրեն Բեն Մեյը, ԱՄՆ մաքսատուրքերը կարող են մի քանի եղանակով վնասել գլոբալ տնտեսությանը՝ բարձրացնելով գները, կրճատելով սպառումը և ազդելով արտահանումների վրա։ Օրինակ՝ Հնդկաստանի վրա սպասվող 25% մաքսատուրքերը կարող են քիչ ազդեցություն ունենալ, քանի որ ԱՄՆ-ի պահանջարկը կազմում է նրա ՀՆԱ-ի ընդամենը 2%-ը։ Իսկ Գերմանիայի դեպքում, 15% մաքսատուրքը կարող է խլել տնտեսական աճի ավելի քան 0.5 տոկոսային կետ՝ հատկապես ավտոմոբիլային արդյունաբերության մեծության պատճառով։ Հնդկաստանը, մյուս կողմից, ԱՄՆ-ում վաճառվող սմարթֆոնների հիմնական մատակարարը դարձավ՝ Չինաստանից արտադրությունը դուրս բերելու արդյունքում։ Սակայն այն նաև մրցակցության մեջ է Վիետնամի ու Ֆիլիպինների հետ, որոնք ավելի ցածր մաքսատուրքերով են վաճառում։ Թեև հարվածը թերևս ավելի թույլ է, քան կանխատեսվում էր, արդեն իսկ փոփոխություններ են սկսվել առևտրային հ
արաբերություններում։ Մեծ Բրիտանիան ակտիվորեն շարժվում է ԵՄ-ի և Հնդկաստանի հետ համաձայնագրերի ուղղությամբ՝ ԱՄՆ-ի հետ անվստահության մթնոլորտի պայմաններում։ ԱՄՆ տնտեսությունը կարճաժամկետ շահել է գարնան արտահանման աճից, բայց սպասվում է աճի դանդաղում։ Այս տարի մաքսատուրքերը բերել են ավելի քան $100 միլիարդ՝ կազմելով դաշնային եկամուտների մոտ 5%-ը՝ նախկին 2%-ի փոխարեն։ Ֆինանսների նախարար Սքոթ Բեսենթը կանխատեսում է, որ այդ թիվը կարող է հասնել $300 միլիարդի։ Սակայն ամերիկացի սպառողները դեռ չեն զգացել գների ամբողջական աճը։ Ընկերություններն արդեն նախազգուշացնում են, որ առաջիկայում գների բարձրացումը անխուսափելի է։ Սա կարող է խոչընդոտել Թրամփի ցանկալի տոկոսադրույքների իջեցմանը և ճնշում գործադրել սպառման վրա՝ հատկապես քաղաքական վտանգ ներկայացնելով նախագահին, որն առաջ էր քաշում ավելի մատչելի ապրանքների խոստում։ Թրամփի վարչակազմը քննարկում է ցածր եկամուտ ունեցող ամերիկացիներին փոխհատուցում տրամադրելու հնարավորությունը՝ այս ազդեցությունն արդարացնելու նպատակով, սակայն նման ծրագիրը քաղաքականապես բարդ կլինի և կպահանջի Կոնգրեսի համաձայնությունը։ Ի հավելումն, կան բազմաթիվ երկրներ, որոնց հետ համաձայնագրեր դեռ չկան՝ այդ թվում Կանադան ու Թայվանը։ Դեղագործության և պողպատի ոլորտների վերաբերյալ էլ դեռ որոշում չի կայացվել։ Չինաստանի հարցը՝ առանձին ժամկետով, մնում է չլուծված։ Բազմաթիվ համաձայնագրեր միայն բանավոր են, առանց ստորագրված փաստաթղթերի։ Եվ անգամ պայմանագրերի հայտարարված դրույթների առկայությունը երբեմն հերքվում է օտարերկրյա պաշտոնյաների կողմից։ Ինչպես նշում է Բեն Մեյը, պայմանագրերի մանրամասները շատ թույլ են և «սատանան մանրուքներում է»։ Ճիշտ է, համաշխարհային առևտրային պատերազմը կարծես խուսափվել է, բայց հիմա՝ նոր պատնեշներով պայմանավորված աշխարհում, Թրամփն ուզում է լինել գլխավոր խաղացողը։ Սակայն պատմությունը ցույց է տալիս, որ նրա հիմնական նպատակը՝ արտադրությունն ու աշխատատեղերը վերադարձնել Ամերիկա, կարող է չիրականանալ։ Իսկ ԱՄՆ-ի ավանդական գործընկերները՝ ինչպես Կանադան և ԵՄ-ն, արդեն նայում են նոր համագործակցությունների ուղղությամբ՝ ԱՄՆ-ին այլևս չհամարելով հուսալի տնտեսական գործընկեր։ Թրամփը կարող է օգտվել այն լծակներից, որոնք ստացել է այն համաշխարհային առևտրային համակարգում, որն ինքն է ստեղծել կես դար շարունակ։ Բայց եթե այս մաքսատուրքերը հանգեցնեն կառուցվածքային վերադասավորման, վերջնական արդյունքը կարող է չհամապատասխանել ԱՄՆ շահերին։ Իսկ մինչ այդ՝ հենց Թրամփի ընտրազանգվածը կարող է վճարել գնաճի, ապրանքների պակասի և դանդաղ տնտեսական աճի հետևանքով։ Աղբյուր՝ BBC InDepth Լրացուցիչ տեղեկատվություն՝ Մայքլ Ռեյս
Թարգմանվել է ԱԲ-ի միջոցով։
