Ինչպե՞ս Black Sabbath-ը գտավ իր ոճը և հորինեց հեվի մեթալը
Եթե 1968-ին ներկա լինեիք Black Sabbath-ի առաջին համերգին, դժվար թե տեսնեիք որևէ նշան ապագա լեգենդար խմբի մասին։ Այն ժամանակ նրանք հանդես էին գալիս «The Polka Tulk Blues Band» անվան տակ՝ սաքսոֆոնահարով ու բոթլնեք կիթառահարով։ Սակայն ընդամենը մեկ տարի անց, նրանք փոխեցին և՛ կազմը, և՛ անունը, ու ստեղծեցին մի նոր երաժշտական ժանր՝ հեվի մեթալը։ Քչերն են այսքան անբաժանելի կապված որևէ երաժշտական ուղղության հետ, որքան Black Sabbath-ը։ Նրանց ազդեցությունը նկատելի է Motörhead-ից և AC/DC-ից մինչև Metallica ու Guns N’ Roses։ Այդ ճանապարհին խմբի մենակատար Օզի Օսբորնը, ով մահացավ 76 տարեկանում, դարձավ ռոք երաժշտության ամենաազդեցիկ դեմքերից մեկը՝ հայտնի իր անկանխատեսելի բեմական պահվածքով և առասպելական չափերի հասնող թմրամիջոցների օգտագործմամբ։ «Եթե մեկը իսկապես ապրել է ռոք էն ռոլային անկառավարելի կյանքով, դա, երևի, ես եմ», - խոստովանել էր նա։ Բայց ինչպե՞ս կարողացան չորս աշխատավոր դասակարգի երաժիշտներ Ասթոնից (Բիրմինգհեմ) վերաձևել ռոքի կանոնները։ Ըստ Օսբորնի՝ ամեն ինչ սկսվեց որպես հակազդում 1967-ի «Սիրո ամառ»-ից հետո տարածված «ծաղիկներով» հիպպի երաժշտությանը, ինչպիսին էր, օրինակ, San Francisco (Be Sure to Wear Some Flowers in Your Hair) երգը։ «Ծաղիկներ մազերիդ մեջ՞։ Խնդրում եմ…» – գրել է Օսբորնը իր հուշագրքում։ «Ասթոնում միակ ծաղիկները նրանք էին, որոնք փոսն էիր գցում, երբ մեռնում էիր 53-ում՝ հյուծված աշխատանքից»։ Օսբորնը միավորվեց կիթառահար Թոնի Այոմիի, բասիստ Գիզեր Բաթլերի և հարվածային Բիլ Ուորդի հետ՝ ի սկզբանե փորձելով բրիտանական բլյուզին բնորոշ հնչողություն տալ։ Polka Tulk անունը վերցրել էին Օսբորնի մոր օգտագործած փոշու բրենդից։ Հետագայում թողեցին սաքսոֆոնը, վերանվանվեցին Earth, ու սկսեցին ակտիվ համերգներ տալ՝ երբեմն պարզապես սպասելով համերգասրահների մոտ՝ հույսով, որ որևէ խումբ չի ներկայանա։ Մի անգամ այդ խորամանկությունը աշխատեց, երբ փոխարինեցին բացակայող Jethro Tull-ին։ Այդ պահից հետո բոլորը ճանաչում էին նրանց։ Խմբի հնչողության ձևավորմանը նպաստեց նաև rehearshal-ների վայրի պատահական ընտրությունը․ այն գտնվում էր սարսափ ֆիլմեր ցուցադրող կինոթատրոնի դիմաց։ Մի օր Այոմին նկատեց. «Ճի՞շտ չէ, որ մարդիկ փող են տալիս, որ վախենան։ Ինչու՞ մենք էլ սարսափ երաժշտություն չգրենք»։ Այդ միտքը դարձավ շրջադարձային։ Նրանք վերանվանվեցին Black Sabbath՝ ի պատիվ Բորիս Կարլոֆի համանուն ֆիլմի, և սկսեցին գրել մահվան, սև մոգության և հոգեկան խանգարումների մասին երգեր։ Համապատասխանաբար երաժշտությունը դարձավ ավելի ծանր․ Ուորդը դանդաղեցրեց ռիթմը, Այոմին բարձրացրեց ձայնը, իսկ Օսբորնը մշակեց ճչացող ու հոգեմաշ վոկալ, որը մշտապես թվացնում էր խելագարության եզրին։ Բայց հենց Այոմիի կիթառային ռիֆերն էին, որ առանձնացնում էին խմբին՝ հզոր, կրծքիդ խփող հնչողությամբ։ Այդ ոճը ծնվել էր անհրաժեշտությունից։ 17 տարեկանում Այոմին մետաղի գործարանում աշխատելիս կտրել էր երկու մատի ծայրերը։ Բժիշկները խորհուրդ էին տալիս հրաժարվել կիթառից, բայց նա ինքնուրույն սարքեց պաշտպանիչ թիթեղներ լվացող միջոցի տարայից ու թուլացրեց լարերը, որ քիչ ճնշում պահանջվի։ Նա վերանայեց իր տեխնիկան՝ երկու մատով акорներ վերցնելով և վիբրատո ավելացնելով։ Այդ ծանր ու խուլ հնչողությունն էլ դարձավ հեվի մեթալի հիմքը։ Նրանց դեբյուտային ալբոմը, որը ձայնագրվել էր ընդամենը երկու օրում, ստացավ խառն արձագանքներ։ Rolling Stone-ի Լեսթեր Բանգսը այն անվանեց «սատանայական ծեսի պես գովազդված, բայց ոչ այդքան վատ»։ Իսկ ալբոմի անվանակից երգը պարունակում էր այնպիսի ակորդային հաջորդականություն, որը միջնադարում արգելված էր եկեղեցու կողմից՝ այսպես կոչված «Սատանայի ինտերվալը»։ Բայց իրականում այդ երգը սատանիզմի դեմ նախազգուշացում էր, որը գրել էին Ուորդի ունեցած սարսափեցնող տեսիլքից հետո։ Սակայն աղմուկը միայն ավելացրեց հետաքրքրությունն ու համբավը։ Մի անգամ նրանք հյուրանոց վերադարձան՝ տեսնելով դրսում 20 սև հագուստով սատանիստների՝ մոմերով։ Օսբորնը մոմերը փչեց ու սկսեց երգել Happy Birthday, ու այդպես «հրեշներն» անհետացան։ Հետագա տարիներին նրանք խորացրեցին իրենց մութ ոճը։ Բայց նրանց երաժշտությունը երբեք միանշանակ չէր։ Նրանց երկրորդ ալբոմը՝ Paranoid-ը, ներառում էր թե՛ պատերազմին ընդդիմացող War Pigs-ը, թե՛ մռայլ Iron Man-ը, թե՛ հոգեթև Planet Caravan-ը։ 1971-ի Master of Reality-ում Children of the Grave-ը Օսբորնը անվանում էր իրենց «ամենաուժեղ ե
րգը», իսկ Vol. 4-ում ներկայացված էր և՛ ծանրության, և՛ հուզմունքի բազմազանություն։ Snowblind-ը նկարագրում էր թմրանյութերից կախվածությունը, St. Vitus’ Dance-ը՝ հուսահատ ընկերոջ սփոփանքը, իսկ Laguna Sunrise-ը՝ խաղաղ ինստրումենտալ մեղեդի։ Sabbath Bloody Sabbath-ը խմբի պատասխանն էր երաժշտական ոլորտին, որը նրանց «դուրս էր գրել»։ Տողերից մեկը հնչում էր նման կերպ՝ «Նրանք, ովքեր վնասել են քեզ / Դու ուզում ես տեսնել, թե ինչպես են այրվում»։ 55 տարի անց, երբ հարյուրավոր խմբեր հետևել են նրանց օրինակին, իրենց հնչողության հեղափոխական ազդեցությունը գուցե մարել է, բայց ուժը՝ ոչ։ Ինչպե՞ս բացատրել Օսբորնի և Այոմիի Paranoid-ի կատարումը թագուհի Էլիզաբեթ II-ի ոսկե հոբելյանին։ Բայց ինչպես նշեց Metallica-ի Լարս Ուլրիխը՝ ընդունելով Black Sabbath-ին Rock and Roll Hall of Fame-ում. «Եթե չլիներ Black Sabbath-ը, ապա ծանր ռոքը ու մետալը կլինեին լրիվ այլ կերպ»։ 2017-ին խմբի նախավերջին համերգից հետո Օսբորնը գրել էր. «Ես երբեք չէի պատկերացնում, որ 49 տարի անց մենք դեռ կլինենք։ Բայց եթե նայենք ամեն ինչին, լավագույն բանը Black Sabbath-ի անդամ լինելը այն է, որ մեր երաժշտությունը դիմացել է ժամանակի փորձությանը»։ 5 ամենանշանավոր ստեղծագործությունները 1) Paranoid Երկրորդ ալբոմի համար գրված այս երգը ի սկզբանե նախատեսված էր որպես լրացուցիչ նյութ, սակայն դարձավ խմբի ամենահայտնի հիթը։ Այն պատմում է մարդուն խանգարող ներքին ձայների մասին՝ ուղեկցված ռոքի պատմության ամենազորեղ ռիֆերից մեկով։ «Երբեմն երգն իջնում է քեզ՝ ոչ մի տեղից», – ասել է Օսբորնը։ «Դա նվեր է»։ 2) Crazy Train Օսբորնի մենակատար կարիերայի մեկնարկային երգը՝ անսպասելիորեն կենսախինդ հնչողությամբ։ Այն մերժում է սառը պատերազմի վախերը և հորդորում սիրել։ Միայն վերջում հնչող խենթ ծիծաղն է հուշում, որ սա գուցե խելագարի խոսք է։ 3) Sabbath Bloody Sabbath Օսբորնի կողմից երաժշտական արդյունաբերության դեմ գրած կատաղի երգը, որը միաժամանակ ցուցադրում է խմբի մեղեդային ունակությունները։ Խորապատկերային երգի մեջ կարելի է լսել Beatles-ի ազդեցությունը, մինչ Այոմին «բռնկում» է իր մռայլ ռիֆերով։ 4) Changes 1972 թվականի այս դաշնամուրային բալլադը բացահայտում է խմբի հուզական կողմը։ Գրվել է Ուորդի սիրային հիասթափության մասին։ Օսբորնը հետագայում այն կատարել է իր դստեր՝ Քելիի հետ, և 2003-ին երգը դարձել է Մեծ Բրիտանիայի #1 հիթ։ 5) Mr. Crowley Գրված է հայտնի օկուլտիստ Ալիսթեր Քրոուլիի մասին։ Այս երգը թույլ տվեց Օսբորնին ամրապնդել իր «սատանիստական» կերպարը, բայց նաև դուրս գալ Black Sabbath-ի ստվերից՝ նոր՝ հոգեդելիկ, ծանր հնչողությամբ, որը լրացվում էր Ռենդի Ռոուդսի ցնցող սոլոյով։ Հավելյալ ունկնդրություն՝ անպայման լսեք War Pigs և Iron Man, ինչպես նաև Օսբորնի մենակատար երգերից՝ Diary of a Madman, Suicide Solution և վերջին ալբոմի համանուն Patient Number 9:
Թարգմանվել է ԱԲ-ի միջոցով։
