Ջիհադիստները վառելիքի շրջափակմամբ կաթվածահար են անում ամբողջ Մալիին
Ջիհադիստները վառելիքի շրջափակմամբ կաթվածահար են անում ամբողջ Մալիին Բամակոյում՝ Մալիի մայրաքաղաքում, ավտոմեքենաների շարժիչների և ազդանշանների ծանոթ ձայները փոխարինվել են ոտնաթաթերի խշշոցով: Բնակիչներն ստիպված են ձեռքով քարշ տալ գազալցված մոտոցիկլետները փոշոտ փողոցներով, քանի որ վառելիքի շրջափակումն արդեն ավելի քան երկու ամիս է՝ կաթվածահար է արել երկիրը: «Ջամաաթ Նուսրաթ ալ-Իսլամ վալ-Մուսլիմին» (JNIM) ջիհադիստական խմբավորումը, որը կապված է «Ալ-Քաիդայի» հետ, հարձակվում է Մալի վառելիք ներկրող բենզատարների վրա՝ տարիների ընթացքում ընդլայնելով իր ապստամբությունը մինչև տնտեսական պատերազմի մակարդակ: JNIM-ի զինյալները առևանգել են վարորդներ և այրել են դեպի Բամակո ընթացող ավելի քան 100 բեռնատար: Ամենօրյա կյանքը խաթարվել է միլիոնավոր մալիացիների համար. դպրոցներն ու համալսարանները փակվել են, սննդի գները եռապատկվել են, հիվանդանոցները պայքարում են հոսանքի անջատումների դեմ: Վառելիքի պակասն անհանգստացրել է նաև արտաքին աշխարհին. ԱՄՆ-ն խորհուրդ է տվել իր քաղաքացիներին չայցելել Մալի, իսկ Ֆրանսիան կոչ է արել իր քաղաքացիներին հնարավորինս շուտ լքել երկիրը: Ճգնաժամի ամենավառ պատկերներից մեկը վառելիքի կայանների մոտ ձգվող անվերջ հերթերն են: «Չորրորդ օրն է՝ այստեղ ենք կանգնած»,— BBC-ին ասել է Բամակոյի բենզալցակայաններից մեկում սպասող տաքսիստ Սիդի Ջիրեն: Նա հույս ունի, որ ռազմական կառավարությունը շուտով կլուծի խնդիրը, որովհետև «վաճառական լինես, թե ուսուցիչ՝ բոլորի աշխատանքը տուժել է»: Շատ բենզալցակայաններում վարորդներին դիմավորում է «Այսօր վառելիք չկա» գրությամբ թղթի կտոր: Ավտոբուսների և առաքման վարորդները գիշերում են կայանների մոտ՝ հույսով, որ առաջինները կլինեն, երբ վառելիքը հասնի: Հասարակական տրանսպորտի ուղեվարձը որոշ թաղամասերում եռապատկվել է, և շատերը ստիպված են ոտքով գնալ աշխատանքի: Բամակոյի Բակո Ջիկորոնի շուկայում սննդի գները նույնպես եռապատկվել են: «Իրավիճակն իսկապես ծանր է: Բայց ի՞նչ անենք, պատերազմ է: Աղոթում ենք, որ Աստված խաղաղություն բերի մեր երկրին»,— ասում է գնորդ Ասիտան Դիարան: Առևտրականներն ասում են, որ գները բարձրացել են տրանսպորտի թանկացման և ներմուծվող ապրանքների պակասի պատճառով: «Այն, ինչ նախկինում հեշտ էր բերել, հիմա դժվար է հասցնել»,— բացատրում է Ամադու Տրաորեն: Շրջափակման հետևում երևում է մանրակրկիտ մշակված ծրագիր: Հինգ տարի առաջ իշխանությունը զավթած ռազմական խունտան մեծ ժողովրդականություն ուներ՝ խոստանալով վերջ դնել հյուսիսում սեպարատիստական ապստամբությանը, որը հետագայում գրավվեց JNIM-ի նման իսլամիստների կողմից: Սակայն ահաբեկչությունը չի դադարել և տարածվել է երկրի հյուսիսում ու արևելքում: Վերջին մեկ տարում JNIM-ն ուժեղացրել է հարձակումները, իսկ վառելիքի շրջափակումը նոր, շատ ավելի լուրջ սպառնալիք է: Մալին ծովափնյա երկիր չէ, վառելիքը բերվում է ճանապարհով՝ Սենեգալից, Կոտ դ’Իվուարից և այլ հարևաններից: Կտրելով վառելիքի մատակարարումը՝ JNIM-ը կառավարությանը դնում է պաշտպանողական դիրքում: Խմբավորումն ընդլայնում է նաև իր ազդեցության տարածքը՝ հարձակվելով Մալիի արևմուտքն ու հարավը կապող մայրուղիների վրա: Հիվանդանոցներում դիզվառելիքի պակասի պատճառով գեներատորները չեն կարողանում երկար աշխատել, և հոսանքի անջատումները վտանգում են շտապ օգնությունը: Կալաբան Կորո բուժկետում բժիշկներն անգամ դժվարությամբ են հասնում աշխատանքի: «Անձնակազմը պետք է ժամանակին գա, բայց վառելիքի պ
ատճառով դա գրեթե անհնար է դարձել»,— ասում է բժիշկ Իսա Գիդոն: Դպրոցներն ու համալսարանները երկու շաբաթով փակվել էին, թեև երկուշաբթի օրվանից վերաբացվել են: Գյուղական վայրերում ուսուցիչների մի մասը դեռ չի կարողացել վերադառնալ աշխատանքի: Խունտան փորձում է մեղմել ճգնաժամը. զինվորներով լի բանակային բեռնատարները ուղեկցում են վառելիքի շարասյուները, սակայն նույնիսկ նրանց վրա հարձակումներ են եղել: Պաշտոնական լրատվամիջոցները հայտնում են, որ Բամակոն Ռուսաստանի հետ ստորագրել է արտակարգ վառելիքի մատակարարման համաձայնագիր և բանակցում է նաև տրանսպորտային ուղիների անվտանգության շուրջ: Կառավարությունը պնդում է, որ իրավիճակը վերահսկելի է, սակայն քննադատներն ասում են, որ խունտան արձագանքում է, բայց չի կանխում խնդիրները: Վառելիքի ճգնաժամը երկսայրի սուր է գնդապետ Ասիմի Գոյտայի ղեկավարած ռեժիմի համար. մի կողմից՝ կարող է ներկայանալ որպես ջիհադիզմի զոհ և համախմբել ազգայնական աջակցություն, մյուս կողմից՝ բացահայտում է, որ իշխանությունը թույլ է Բամակոյից դուրս և կորցնում է ժողովրդի վստահությունը: Ճգնաժամն ավելացրել է նաև Մալիի կախվածությունը Ռուսաստանից: Ֆրանսիական և ՄԱԿ-ի զորքերի դուրս գալուց հետո Գոյտայի կառավարությունը աջակցություն է ստանում ռուսաստանյան վարձկաններից, և ավելի խոր կախվածությունը կարող է երկիրը էլ ավելի մոտեցնել Մոսկվային՝ հեռացնելով արևմտյան օգնությունից: Սովորական մալիացիների համար, սակայն, աշխարհաքաղաքականությունը երկրորդական է, երբ սնունդը անհասանելի է, իսկ աշխատանքի հասնել չես կարողանում: «Եթե այսպես շարունակվի, կարող են նոր խնդիրներ առաջանալ, և մարդիկ կարող են վտանգավոր մտքեր ունենալ»,— զգուշացնում է եռակցիչ Ամիդու Դիալոն, ով օրեր շարունակ անօգուտ փնտրում է վառելիք իր գեներատորի համար:
Թարգմանվել է ԱԲ-ի միջոցով։
