ԹՐԱՄՊԸ ԵՐԱՇԽԻԱԿԻ ՀԱՍՏԱՏՈՒՄ՝ ԳԱԶԱՅԻ ԳՈՐԾՈՒՄ, ՈՐԸ ԲԱՅԴԵՆԻՆ ԿՐԵԼ ԷՐ ԱՆՀԱՂԹԵԼՈՒ
Իսրայելի հրթիռակոծությունը Ղաթարում գտնվող Համասի բանակցային թիմի դեմ 9 սեպտեմբերի օրը առաջին հայացքից երևում էր որպես ճգնաժամի նոր փուլ, որը հեռացնում էր խաղաղության հեռանկարը: Նման քայլը խախտում էր ամերիկյան դաշնակցի ինքնիշխանությունը և կարող էր տանել տարածաշրջանային լայն պատերազմ: Դիվանագիտությունը կարծես անկում ապրեց։ Բայց պատահեց հակառակն՝ այդ հարվածը դարձավ վճռական պահ, որն ավարտվեց այն համաձայնագրով, որը հայտարարեց նախագահ Դոնալդ Թրամփը՝ բոլոր մնացած գերիների ազատումը։ Սա այն նպատակի առաջին քայլն էր, որին ձգտել էին Թրամփը և նախկինում՝ Ջո Բայդենը, գրեթե երկու տարի: Հակառակ այդ հաջողությանը, դեռ պետք է համաձայնեցվեն Համասի անզենացումը, Գազայի կառավարչությունը և Իսրայելի լիակատար դուրսբերումը։ Թրամփի յուրահատուկ մոտեցումն ու Իսրայելի և արաբական աշխարհի հետ ունեցած կապերը մեծապես նպաստել են հաջողությանը, սակայն դիվանագիտական նման ձեռքբերումներին նաև միջազգայնորեն կառավարվող գործոններ էին ազդում: Ընդհանրային հարաբերություններում Թրամփն ու Իսրայելի վարչապետ Բենյամին Նեթանյահուն ջերմ են: Թրամփը հաճախ նշում է, որ Իսրայելի համար լավագույն ընկերն է, իսկ Նեթանյահուն նրան բնութագրել է որպես «Իսրայելի ամենամեծ դաշնակիցը Սպիտակ տանը»: Նրանք աջակցությունը նաև գործնական քայլերով են ապացուցել՝ Թրամփի նախագահության ընթացքում ԱՄՆ դեսպանատունը տեղափոխվեց Երուսաղեմ, և փոխվեց ԱՄՆ երկարավավեր դիրքորոշումը՝ Իսրայելի բնակավայրերի օրինականության հարցում: Թրամփը գործնական քայլերով ճնշում է գործադրել Իսրայելին, օրինակ՝ 2024-ի վերջին իր բանակցող Սթիվ Վիտկոֆի միջոցով Նեթանյահուին համոզեց ժամանակավոր հրադադարի՝ որոշ գերիների ազատման դիմաց, իսկ երբ Իսրայելը հարձակվեց սիրիական ուժերի վրա՝ ներառյալ քրիստոնեական եկեղեցու ռմբակոծություն, Թրամփը ստիպեց փոխել ռազմավարությունը։ Բայդենի մոտեցու
մը միշտ ավելի զգուշավոր էր. նրա «բարեկամական մոտեցումը» ենթադրում էր, որ ԱՄՆ պետք է հրապարակայնորեն աջակցի Իսրայելին, որպեսզի հետնաբակում ազդեցություն գործի պատերազմի ընթացքի վրա։ Սակայն ներքին քաղաքական լարվածությունը և կոալիցիայի հակասությունները սահմանափակեցին նրա հնարավորությունները: Թրամփի դեպքում ամուր հանրապետական հիմքը նրան ավելի լայն ազատություն տվեց: Թրամփի երկրորդ նախագահության առաջին ութ ամիսներին Իրանը զսպված էր, Հեզբոլլան հյուսիսում զգալիորեն թուլացել էր, Գազան ավերված էր, և նրա ռազմավարական բոլոր նպատակները կատարված էին: Ղաթարում Իսրայելի հրթիռակոծությունը՝ առանց Համասի պաշտոնյաների զոհի, ստիպեց Թրամփին Նեթանյահուին հստակ պահանջ ներկայացնել՝ պատերազմը կանգնեցնել։ Թրամփի արաբական պետությունների հետ սերտ կապերը, իր բիզնես հարաբերությունները Ղաթարով և Արաբական Միացյալ Էմիրատներով, ինչպես նաև Աբրահամյան համաձայնագրերը, որոնք կարգավորեցին Իսրայելի ու մի շարք մահմեդական երկրների հարաբերությունները, մեծապես նպաստեցին բանակցային հաջողությանը: Այդպես, Թրամփը ճնշեց Իսրայելին համաձայնագրի հասնելու համար, պահպանեց արաբական երկրների աջակցությունը և համոզեց Համասին միանալ պայմանագրին: Իսրայելը համաձայնել է ազատել ավելի քան 1,000 գերիների, partially դուրս գալ Գազայից, իսկ Համասը՝ ազատել բոլոր մնացած գերիներին: Սա հնարավորություն է տալիս պատկերացնել պատերազմին վերջ դնելը, որը հանգեցրել է Գազայի ավերածության և ավելի քան 67,000 պաղեստինացու մահվան: Թրամփի նախաձեռնությունները, անսովոր ձևով ու ժամանակին կիրառված ճնշումները, կարող էին հնձել այն, ինչ Բայդենին և մյուս նախագահներին մինչև այդ չի հաջողվել: Նրա 20 կետանոց խաղաղության ծրագիրը, չնայած ոչ ավանդական ուղիով, կարողացավ ապահովել գրեթե համաժողովրդական աջակցություն և առաջ քաշել կոնկրետ լուծումներ Գազայի և տարածաշրջանի համար:
Թարգմանվել է ԱԲ-ի միջոցով։
