Աշխարհի ամենասրբազան վայրերից մեկը վերածվում է շքեղ հանգստյան համալիրի
Տարիներ շարունակ այցելուները Բեդուին ուղեկցողների օգնությամբ բարձրանում էին Սինայի լեռը՝ տեսնելու անաղարտ ժայռապատ տեսարանը և արևածագը։ Այժմ Եգիպտոսի ամենասրբազան վայրերից մեկը, որը հարգվում է ե՛վ հրեաների, ե՛վ քրիստոնյաների, ե՛վ մուսուլմանների կողմից, հայտնվել է մեծ վեճերի կենտրոնում՝ այն զբոսաշրջային մեգանախագիծ դարձնելու ծրագրերի պատճառով։ Տեղացիներին հայտնի է որպես Ջաբալ Մուսա․ հենց այստեղ, ըստ ավանդության, Մովսեսը ստացել է Տասը պատվիրանները։ Հավատացյալների կարծիքով՝ այս վայրում Աստված խոսել է մարգարեի հետ այրվող թփից։ Այստեղ է գտնվում նաև 6-րդ դարի Սուրբ Կատարինեի վանքը, որը ղեկավարում է Հունական ուղղափառ եկեղեցին։ Չնայած շինարարական ծրագրերին՝ վանքի փակման մասին խոսակցությունները հերքվել են։ Սակայն մտահոգություններ կան, թե ինչպես է ՅՈւՆԵՍԿՕ-ի համաշխարհային ժառանգության ցանկում ընդգրկված այս անապատային տարածքը՝ վանքով, քաղաքով և լեռան մասով, վերածվում շքեղ հյուրանոցների, վիլլաների ու առևտրային տաղավարների կենտրոնի։ Տարածքում դարեր շարունակ բնակվող բեդուին Ջեբելայա ցեղի ընտանիքները՝ հայտնի որպես Սուրբ Կատարինեի պահապաններ, արդեն զրկվել են իրենց տներից ու էկո-ճամբարներից՝ փոխհատուցման չնչին չափերով։ Նրանց նույնիսկ ստիպել են գերեզմանոցից դուրս բերել հարազատների աճյունները՝ ավտոկայանատեղի կառուցելու համար։ Բրիտանացի ճանապարհորդական հեղինակ Բեն Հոֆլերը, որը երկար տարիներ աշխատել է Սինայի ցեղերի հետ, նշում է․ «Սա այն զարգացումը չէ, որ ցանկացել էին կամ պատկերացնում են բեդուինները։ Սա վերևից թելադրված ծրագիր է, որը ծառայում է օտարների շահերին՝ անտեսելով տեղացիների ձայնը»։ Նրա խոսքով՝ քոչվորական ժառանգությամբ ցեղը դարեր շարունակ հեռու է մնացել քաղաքակրթական նախագծերից, բայց հիմա ստիպված է բախվել անշրջելի փոփոխությունների։ Տեղացիները՝ շուրջ 4 հազար մարդ, խուսափում են բացահայտ խոսելուց։ Ամենակտրուկ արձագանքը հնչել է Հունաստանից, քանի որ վանքը կապված է հունական եկեղեցու հետ։ Լարվածությունը սրվեց, երբ եգիպտական դատարանը մայիսին որոշեց, որ Սուրբ Կատարինեն պետական հողում է կառուցված և վանքին տրվել է միայն օգտագործման իրավունք։ Հունաստանի եկեղեցու առաջնորդը դա որակեց «գույքի բռնագրավում»։ Վանքի երկարամյա արքեպիսկոպոս Դամիանոսը որոշումը անվանեց «ծանր հարված ու խայտառակություն» և վերջերս հրաժարական տվեց։ Հունական ուղղափառ պատրիարքարանը հիշեցրեց, որ վայրը ունի մուսուլմանների մարգարե Մուհամմադի տրամադրած պաշտպանական նամակ։ Վանքը, որտեղ նաև գտնվում է Ֆաթիմյան դարաշրջանի փոքր մզկիթ, նկարագրվում է որպես խաղաղության խորհրդանիշ քրիստոնյաների ու մուսուլմանների համար։ Չնայած դատարանի որոշմանն ու միջազգային քննադատությանը, Եգիպտոսը շարունակում է «Մեծ Պայծառակերպության նախագիծը», որը մեկնարկել է 2021-ին։ Այն ներառում է հյուրանոցների, էկո-բնակավայրերի, զբոսաշրջային կենտրոնի կառուցում, ինչպես նաև մերձակա օդանավակայանի ընդլայնում ու լեռնագնացության համար նախատեսված ճոպանուղի։ Կառավարությունը ծրագիրը ներկայացնում է որպես «Եգիպտոսի նվերը աշխարհին ու բոլո
ր կրոններին»։ Սակայն արդեն փոխվել է էլ-Ռահայի դաշտավայրը՝ վանքի դիմաց, որտեղ ըստ ավանդության իսրայելացիները սպասել են Մովսեսին։ ՅՈւՆԵՍԿՕ-ն նախազգուշացրել է, որ այստեղի եզակի բնապատկերն ու հոգևոր արժեքը վտանգված են։ 2023-ին կազմակերպությունը Եգիպտոսին կոչ արեց դադարեցնել շինարարությունը, գնահատել ազդեցությունը և մշակել պահպանության ծրագիր, ինչը դեռ չի արվել։ «World Heritage Watch»-ը բաց նամակով խնդրել է վայրը ներառել «Վտանգված ժառանգության» ցանկում։ Ներգրավվել է նաև Մեծ Բրիտանիայի թագավոր Չարլզը՝ որպես Սուրբ Կատարինեի հիմնադրամի հովանավոր, որը աջակցում է վանքի մշակութային ժառանգության պահպանմանը։ Թագավորը վայրը կոչել է «մեծագույն հոգևոր գանձ, որը պետք է պահպանվի ապագա սերունդների համար»։ Եգիպտոսում սա առաջին դեպքը չէ, երբ խոշոր նախագծերը քննադատվում են պատմամշակութային արժեքների նկատմամբ անզգայության համար։ Սակայն իշխանությունները դրանք տեսնում են որպես տնտեսական խթան՝ զբոսաշրջիկների թիվը մինչև 2028-ը հասցնելու 30 միլիոնի։ Սինայի թերակղզու բեդուինները դեռ 1967-ի պատերազմից հետո՝ Իսրայելի վերահսկողության շրջանում և 1979-ի խաղաղության պայմանագրից հետո, հաճախ բողոքել են իրենց երկրորդական կարգավիճակից։ Նրանց մասնակցությունը զբոսաշրջային կյանքին տարիների ընթացքում գնալով սահմանափակվել է, ինչպես եղավ Կարմիր ծովի հանգստավայրերում։ Այժմ նույնը կրկնվում է Սուրբ Կատարինեի շուրջ։ Վանքը դարեր շարունակ դիմակայել է բազմաթիվ փորձությունների, սակայն միշտ պահպանել է իր առանձնացվածությունը։ Այժմ, երբ նրա տարածքը վերածվում է զբոսաշրջային կենտրոնի, սպառնում է անդառնալիորեն փոխվել ոչ միայն շրջակա բնապատկերը, այլև բեդուինների դարավոր կենսակերպը։
Թարգմանվել է ԱԲ-ի միջոցով։
