Ֆայսալ Իսլամ․ Թրամփի կոշտ մաքսային ռազմավարությունը սկսել է արդյունք տալ
Ճապոնիան առանցքային դեր ունի նախագահ Դոնալդ Թրամփի՝ համաշխարհային առևտրային համակարգի վերափոխման գործընթացում։ Եթե գնահատենք իր չափանիշներով, կարելի է ասել, որ նրա ագրեսիվ մոտեցումը սկսել է իրական արդյունքներ բերել։ ԱՄՆ-ը դեռ սկզբից բարձրաձայնում էր Ճապոնիայի հետ գործարքի հավանականության մասին, սակայն չնայած մի քանի պատվիրակությունների այցելություններին՝ այն այսքան ժամանակ չէր կայանում։ Այժմ, սակայն, գործարքը իրականություն է դարձել։ Սա կարելի է դիտարկել որպես Թրամփի մոտեցման մասնակի հաղթանակ, հատկապես եթե Ճապոնիան դառնա այն «դոմինոն», որից հետո մյուս երկրներն էլ սկսեն համակերպվել։ Այս պահին Ճապոնիան ամենաշահավետ կամ գոնե ամենաքիչ վնաս կրած պայմանավորվածությունն ունի ԱՄՆ-ի հետ՝ համեմատած մյուս պետությունների հետ, որոնք ունեն զգալի առևտրային գերազանցություն։ Ճապոնական ապրանքների վրա կիրառվելիք 15% մաքսատուրքը բարձր է, քան Մեծ Բրիտանիայի 10%-ը, սակայն վերջինս առևտրային գերազանցություն չունի։ Բանակցությունների ժամանակ նույնիսկ դիվանագիտական շրջանակներում նկատվել է ճապոնացի բանակցողների անսովոր կոշտ կեցվածքը՝ զարմացնելով Վաշինգտոնի դիվանագետներին, ովքեր սովոր են Ճապոնիայի բարեկիրթ ոճին։ Տոկիոն դիմակայում էր կոշտ կերպով։ Ճապոնիայի ֆինանսների նախարարը նույնիսկ երկրի՝ ԱՄՆ պետական պարտատոմսերում ունեցած $1.1 տրիլիոն պահուստը անվանեց «քարտ», որը կարող էր դրվել սեղանին։ Ապրիլին Թրամփի «Ազատագրության օրվա» մաքսային հայտարարությունից հետո Ճապոնիայում հեջ-ֆոնդերի կողմից այդ պարտատոմսերի վաճառքի մասին լուրերը հանգեցրին ավելի լայնածավալ վաճառքի և դրան հետևող հարցադրումների՝ կապված ԱՄՆ տնտեսության և դոլարի՝ որպես «ապահով նավահանգիստ» արժույթի կարգավիճակի հետ։ Այդ պատճառով գործարքի կայացումը մեծ նշանակություն ունի թե՛ ինքնին, թե՛ որպես ուղերձ այլ տնտեսական բլոկներին, ներառյալ Եվրոպական միությանը։ Այն կնքվել է հենց այն օրը, երբ Ճապոնիան հյուրընկալել է ԵՄ առաջնորդներին։ Մինչ այդ շրջանառվում էին խոսակցություններ՝ Ճապոնիայի, ԵՄ-ի և Կանադայի հնարավոր համատեղ պատասխան քայլերի մասին։ Գործարքն այս ամենը դադարեցնում է։ ԵՄ որոշ անդամներ կարող են հարց բարձրացնել, թե ինչու իրենք չեն կարող նման գործարք կնքել՝ հատկապես այն պահին, երբ Գերմանիան և Ֆրանսիան փորձում են ճնշում գործադրել ԱՄՆ-ի՝ հատկապես տեխնոլոգիական հսկաների դեմ։ Թեև մանրամասները դեռ պետք է պարզվեն, ակնհայտ է, որ Ճապոնիան կարողացել է պաշտպանել իր գյուղատնտեսական ներմուծումները, թեև պարտավորվել է ավելացնել ամերիկյան բրնձի ներմուծումը։ Դժվար է պատկերացնել, թե ինչ կարող է փոխել ամերիկյան խոշոր մեքենաների ոչ պոպուլյարությունը Ճապոնիայում, բայց ճապոնական մասնավոր ընկերությունները պատրաստվում են կես տրիլիոն դոլարի ներդրում կատարել ԱՄՆ-ում։ Ճապոնիան այս գործարքը կնքել է մի փուլում, երբ կարող էր սպասել՝ տեսնելու համար, թե ինչպես կարձագանքի միջազգային շուկան, երբ օգոստոսի 1-ից ուժի մեջ մտնեն Թրամփի ավելի խիստ մաքսային սահմանափակումները։ Երկրի վարչապետի ներքին քաղաքական թուլությունը նույնպես կարող էր դեր խաղալ։ Այլ երկրներ, ինչպես՝ Ինդոնեզիան և Ֆիլիպինները, նույնպես համաձայնությունների են հասել։ Ընդհանուր առմամբ, սա վկայում է ԱՄՆ-ի կողմից իր հիմնական դաշնակիցների դեմ մի քանի ամիս առաջ անհավատալի թվացող մաքսատուրքերի պարտադրման հանդեպ տարածված հարմարվողականության մասին։ Ճապոնիայի դեպքում խոսքը 25% մաքսատուրքի սպառնալիքի մասին էր։ Այս մաքսատուրքերը զգալի գումարներ են բերում ԱՄՆ գանձարանին՝ առանց ԱՄՆ արտահանողների նկատմամբ համարժեք հակաքայլերի։ Այս տարվա ընթացքում մաքսատուրքերից արդեն գոյացել է ավելի քան $100 միլիարդ, ինչը կազմո
ւմ է դաշնային բյուջեի մոտ 5%-ը՝ մինչդեռ սովորաբար այդ ցուցանիշը մոտ 2% է։ Գանձապետարանի քարտուղար Սքոթ Բեսենթը կարծում է, որ տարեկան եկամուտը կարող է հասնել $300 միլիարդի։ Չնայած դա չի համեմատվում եկամտահարկից ստացվող եկամտի հետ, այնուամենայնիվ դա զգալի գումար է։ Եվ այն հավաքագրվում է առանց ուղղակի հակաքայլերի ու առանց նախկին ֆինանսական տատանումների։ Սակայն այս պատմությունը դրանով չի ավարտվում։ Ո՞վ է իրականում վճարում այդ մաքսատուրքերը։ Վերջիվերջո՝ դրանք զգալիորեն վճարում են ամերիկացի սպառողները՝ ապրանքների թանկացման միջոցով։ Նախկինում Բեսենթը և մյուսները նշում էին, որ դոլարի արժեքի բարձրացումը կօգնի մեղմել ներմուծման արժեքի աճը։ Իրականում տեղի է ունեցել հակառակը։ Այս տարվա առաջին կիսամյակում դոլարը նվազել է 10%-ով՝ համաշխարհային հիմնական արժույթների համադրության նկատմամբ։ Սա ոչ միայն չի մեղմում, այլ էլ ավելի է թանկացնում ներմուծումը։ Խնդիրն ունի նաև լայն շրջանակ։ Անգլիայի բանկի նախագահ Էնդրյու Բեյլին այս շաբաթ հայտարարեց, որ «շուկայի ամենաառատ տեղ զբաղեցրած գործարքն այժմ 'դոլարի դեմ խաղադրույքն է'»։ Նա ավելացրեց, որ «ապահով հանգրվան» համարվող արժույթների՝ մասնավորապես դոլարի՝ ավանդական դերը «պատճառահետևանքային կարգով քանդվում է»։ Ընկերություններն ու գործարարները սկսել են «պաշտպանիչ գործիքներ» կիրառել՝ կանխատեսելով դոլարի անկումը, նշում է Բեյլին։ Ինչպես արդեն նշել եմ նախկինում, որոշ շուկայական վերլուծաբաններ կասկածում են, որ դոլարի թուլացումն ինքնին կարող էր լինել այս քաղաքականության թաքնված նպատակը՝ ամերիկյան արդյունաբերության մրցունակությունն աճեցնելու նպատակով։ Բացի այդ, ԱՄՆ-ը ակամա օգնում է իր մեծ մրցակցին՝ Չինաստանին, որն այս պայմաններում կարողանում է իրեն ներկայացնել որպես ավելի կայուն առևտրային գործընկեր։ Այսպես, համաշխարհային առևտրային պատերազմի առաջին փուլում Ճապոնիայի հետ գործարքը կարևոր հաղթանակ է Սպիտակ տան համար, որը փորձում է հերքել «Թրամփը միշտ նահանջում է» (TACO) արտահայտությունը։ Թեև առաջիկա շաբաթվա վերջնաժամկետներից առաջ սա կարող է վերածվել նոր «հաղթանակների» և խթանել շուկայական էյֆորիան, համաշխարհային տնտեսության ընդհանուր պատկերը մնում է դեռևս մռայլ ու անորոշ։
Թարգմանվել է ԱԲ-ի միջոցով։
