Փախստականների «տաքսի նավակները» ծովում՝ նոր մարտավարություն Մեծ Բրիտանիա հասնելու համար
Քանի որ Լա Մանշի եղանակը բարելավվել է, ֆրանսիական ոստիկանությունը դժվարանում է կանխել Մեծ Բրիտանիա մուտք գործելու փորձերը՝ կազմակերպված մաքսանենգ խմբերի միջոցով, որոնք օգտագործում են փոքր նավակներ։ Դաունինգ Սթրիթը երեքշաբթի հայտարարեց, որ իրավիճակը «վատթարանում է»։ Թեև Ֆրանսիայի իշխանությունները պնդում են, որ այժմ հաջողվում է կանխել նավակների ավելի քան երկու երրորդի ծով դուրս գալը, մաքսանենգներն անցել են նոր ռազմավարության․ նրանք բաց թողնում են այսպես կոչված «տաքսի նավակները»՝ ծովափերից հեռու, ավելի թաքուն վայրերից՝ մեծ արագությամբ։ Եթե նախկինում նավակներն օդով լցվում էին լողափի ավազներում՝ ոստիկանության տեսադաշտում, այժմ մաքսանենգներն օգտագործում են ավելի հեռավոր վայրեր՝ հաճախ տասնյակ կիլոմետրերով հեռու հիմնական ելակետերից։ Նավակները շարժվում են ծովափի երկայնքով՝ ուղևորներին հավաքելով հենց ջրում՝ ոստիկանության սահմաններից դուրս։ Անցյալ ուրբաթ առավոտյան, արևածագից առաջ, մենք ականատես եղանք մոտ 80 մարդու խմբի, որոնք կանգնած էին ծունկը ջրում Վիսան գյուղի մերձակա լողափում։ Խմբում կային նաև կանայք ու երեխաներ՝ հիմնականում Էրիթրեայից և Աֆղանստանից։ Ծովափից նրանց էին հետևում 18 ֆրանսիացի ժանդարմներ, սակայն որևէ գործողություն չէին ձեռնարկում։ Մաքսանենգների ղեկավարմամբ փչովի նավակն արդեն տեղ էր հասել և պտտվում էր շրջակայքում։ Տասը րոպե անց մարդիկ հերթով նստում էին նավակ՝ կազմակերպված խմբերով։ Որոշ երեխաներ, լաց լինելով, կախվում էին իրենց հարազատների ուսերից։ «Այո, Անգլիա», — ասաց ինձ մի աֆղան տղամարդ՝ իր հերթին սպասելիս։ Այս նոր համակարգը մաքսանենգներին տալիս է ավելի մեծ վերահսկողություն այն գործընթացի վրա, որն ավելի վաղ քաոսային էր՝ հարյուրավոր մարդկանցով նավակները դեպի ջուր քաշելու և միանգամից բարձրանալու ձևով։ Մեկ տարի առաջ մոտակա լողափում հարյուր մարդ փորձել էր նստել նույն նավակը՝ ինչի արդյունքում մահացել էին հինգ մարդ, այդ թվում՝ յոթամյա աղջնակ։ Գնդապետ Օլիվիե Ալարին, ով հետևում էր դեպքերին, ասաց, որ ներկայիս կանոնակարգը միայն թույլ է տալիս միջամտել, եթե մարդը խեղդվելու վտանգի մեջ է կամ նավակը խրված է ավազախշտիկում։ Այլապես՝ միջամտությունը չափազանց վտանգավոր է։ «Եթե փոխվի ծովում գործող կանոնակարգը, ոստիկանությունը կկարողանա ավելի արդյունավետ գործել», — նշեց Ալարին։ Թեև ոմանք կարծում են, որ գործող կանոնները որոշ ճկունություն թույլ են տալիս, շատերը վախենում են իրավական խնդիրներից։ «Հասկանալի է, որ մի բրիտանացի հեռուստացույցով տեսնելով՝ կասի՝ «Իսկ ոստիկանը ինչու չի միջամտում», բայց պատկերացրեք, եթե նավակում խուճապ է սկսվում ու երեխաներ խեղդվում են։ Այդ ոստիկանը դատարան կդիմվի», — ասաց ոստիկանների միության ներկայացուցիչ Մարկ Մուսիոլը։ Ներկայում ֆրանսիական ուժերը հսկում են հյուսիսային ափի ավելի քան 120 կմ հատված՝ կենտրոնանալով նավակների ջուր դուրս գալը կանխելու վրա։ Բայց մաքսանենգներն արագ հարմարվում են։ Ուրբաթ գիշերը, մեր թիմի արդեն չորրորդ դիտարկման ժամանակ, գնդապետ Ալարիի ստորաբաժանումը ջերմային անօդաչու սարքերով հետևում էր ծովափի մոտ տեղակայված փախստականների փոքր խմբերի՝ ժամանած ավտոբուսներով կամ ոտքով։ Բայց ինչպես ասաց Ալարին. «Մեզ հետաքրքրում են մաքսանենգները։ Եթե հիմա մոտենանք փախստականներին, նրանք պարզապես կցրվեն»։ Առավոտյան ժամը հինգի սահմաններում ստացվեց տեղեկություն՝ հերթական «տաքսի նավակը» հաջողությամբ դուրս է եկել ծով։ Մի քանի րոպե անց մենք հայտնվեցինք Ադրեսել գյուղի մերձակա քարքարոտ լողափում։ Սև գույնի Volvo-ն՝ դռները բաց, խրված էր քարերի մեջ։ Ավտոմեքենան մեծ արագությամբ հասել էր լողափ՝ ուղևորվելով ուղիղ դեպի ծով։ Մաքսանենգները օդով լցրել էին մեծ փչովի նավակը մոտակա շինությունում, այնուհետև տեղադրել այն ավտոմեքենայի տանիքին, հասցրել լողափ ու մեկնարկել՝ հավաքելու վճարովի ուղևորներին՝ որպես մի տեսակ ծովային երթուղային տաքսի։ «Սա արդեն երրորդ դեպքն է այս տարածքում», — դժգոհեց Ալարին՝ նշելով, որ սա նոր մարտավարություն է։ Ոստիկանները սովորել են հայտնաբերել նավակների օդով լցման պահերը՝ անտառներում, գետերի ու ջրանցքների մոտ։ Դա մաքսանենգների առավել խոցելի պահն է։ Հաճախ գործի է դրվում պղպջակների քանակով մինչև վեց էլեկտրական պոմպ՝ ողջ գործընթացը տևում է ընդամենը 15 րոպե։ Բայց մեծ փչովի նավակները ձեռքով տեղափոխելը դժվար է։ Ոստիկանները, երբեմն կիրառելով արցունքաբեր գազ ու ձայնային նռնակներ, կտրում են նավակները դանակներով։ BBC-ն տեսագրություններ ունի, թե ինչպես են մարդկանց խմբերը քարեր նետում ոստիկանների վրա կամ երեխաներ պահում իրենց առջև՝ որպես վահան։ Ըստ ֆրանսիական ոստիկանության՝ Կալեում մաքսանենգ խմբերի թիվը աճում է՝ հաշվի առնելով անցումների մեծացող պահանջարկը։ Նրանք այժմ նավակները փչում են գաղտնի շինություններում՝ նույնիսկ սպառնալով տեղական գյուղացիներին։ Որոշ նավակներ արդեն մեկնարկում են Կալեից և Բուլոնից շատ ավելի հեռու վայրերից։ Օրինակ՝ ուրբաթ առավոտյան մեկ նավակ ջուր էր իջեցվել Կայե-սյուրծ-Մեր գյուղից՝ մոտ 100 կմ հարավ՝ Սոմ գետի այն կողմ։ Այս նոր համակարգը նաև նոր անհավասարություն է ստեղծել․ տղամարդիկ, լինելով ֆիզիկապես ուժեղ, հեշտությամբ են նստում նավակ, իսկ կանայք ու երեխաները հաճախ մնում են ետևում։ «Արդեն 12 անգամ եմ փորձել», — ասում է Սոմալիից Լունան՝ հավելելով, որ 1.5 ամիս պայքարում է անցման համար։ Նա հիշում է ոստիկանների բռնությունները, գազային գրոհները, հեռու տեղակայված նավակները։ «Մենք չենք
կարող լողալ։ Ես չեմ ուզում մահանալ», — ասում է նա՝ սպասելով ուտելիքի Դյանկիրբում տեղակայված ոչ պաշտոնական ճամբարում։ Միևնույն ժամանակ, չկարողանալով կանխել Ադրեսելի դեպքը, գնդապետ Ալարին հանձնվել չէր պատրաստվում։ «Նավակը շարժվում է դեպի Կապ Գրիզ Նե։ Փորձենք կանխել նրանց», — ասաց նա՝ արագ տեղաշարժվելով։ Բայց երբ մենք հասանք Վիսան, արդեն ուշ էր։ Նավակը՝ կիսով չափ լցված, մարդկանց էր վերցնում ջրից։ Ընդհանուր առմամբ, այդ գիշերը հաջող չստացվեց։ Ալարիի ստորաբաժանումը չորս դեպք կանխել էր ցամաքում, սակայն ամբողջ ափին 14 նավակ դուրս էր եկել ջուր՝ տեղափոխելով 919 մարդ։ Այդ առավոտյան, ծով դուրս գալով ոստիկանական նավակով, Ալարին խորհում էր մաքսանենգների դեմ պայքարի դժվարությունների մասին՝ ծանր հանդերձանքից սկսած մինչև փչովի նավակների խոցելիությունը։ Նրա խոսքով՝ լուծման բանալին գտնվում է հենց Մեծ Բրիտանիայի ձեռքում։ «Պետք է հիշել՝ ԵՄ մուտք գործող միգրանտների 30 տոկոսը հավաքվում է Կալեում։ Նրանք գալիս են Եվրոպայի տարբեր ծայրերից՝ փորձելով հասնել Մեծ Բրիտանիա։ Անգլիան ձգում է։ Եթե այն այլևս այդքան գրավիչ չլինի, մարդիկ կմնան տեղում», — ասում է Ալարին։ Մեծ Բրիտանիայի գրավչության գաղափարը տարածված համոզմունք է թե՛ ֆրանսիացի պաշտոնյաների, թե՛ անցում կատարող միգրանտների շրջանում։ Անցյալ շաբաթ, քամոտ օրերից մեկին, Ամբլեթյոզ գյուղում, հին ամրոցի մոտ, մենք հանդիպեցինք նախկին ձկնորս Ստեֆան Պինտոյին՝ այժմ տեղի քաղաքապետ։ «Միգրանտների համար Մեծ Բրիտանիան դեռ Էլ Դորադո է։ Բրիտանացիները պետք է ավելի վճռական քայլեր ձեռնարկեն», — զգուշացրեց նա՝ հավելելով, որ հակառակ դեպքում սպասվում են աճող լարվածություններ՝ ոստիկանության, տեղական բնակչության և միգրանտների միջև։ «Սա այլևս միայն պատերազմից կամ բռնապետությունից փախուստ չէ։ Խնդիրը գլոբալ բնույթ է ստանում՝ կլիմայի փոփոխություն, տնտեսությունների փլուզում… Մենք զգում ենք նոր ալիքի մոտեցումը։ Եթե լրջորեն չարձագանքենք, պարզապես դիտորդ կմնանք՝ ականատես լինելով ապագայի ողբերգություններին»։
Թարգմանվել է ԱԲ-ի միջոցով։
