Հեռավոր մոլորակում կյանքի հնարավորության հուսադրող նշաններ են հայտնաբերվել
Գիտնականները նոր, սակայն դեռևս նախնական տվյալներ են հավաքել, որոնք վկայում են, որ մի հեռավոր մոլորակ, որը պտտվում է այլ աստղի շուրջ, կարող է պարունակել կյանքի նշաններ։ Քեմբրիջի համալսարանի գիտնականների խումբը ուսումնասիրել է K2-18b մոլորակի մթնոլորտը և հայտնաբերել է մոլեկուլներ, որոնք Երկրի վրա գոյանում են միայն պարզ օրգանիզմների կողմից։ Սա արդեն երկրորդ դեպքն է, երբ NASA-ի Ջեյմս Ուեբ տիեզերական հեռադիտակը (JWST) այդ մոլորակի մթնոլորտում հայտնաբերում է կյանքի հետ առնչվող քիմիական միացություններ։ Այս անգամ արդյունքները հույս ներշնչող են, սակայն ինչպես հետազոտողները, այնպես էլ այլ անկախ աստղագետներ նշում են՝ անհրաժեշտ են հավելյալ տվյալներ՝ վերջնական եզրակացություններ անելու համար։ Քեմբրիջի համալսարանի աստղագիտական ինստիտուտի գիտնական, հետազոտության ղեկավար պրոֆեսոր Նիքու Մադհուսուդանը նշել է, որ մոտ ապագայում հույս ունեն ստանալ վճռական ապացույցներ։ «Սա մինչ այժմ ամենահուսալի վկայությունն է այն հնարավորության, որ մենք մենակ չենք Տիեզերքում։ Իրականistic եմ համարում՝ մի-երկու տարում մենք կկարողանանք հաստատել այս ազդանշանը», — ասել է նա։ K2-18b մոլորակն ավելի քան երկուսուկես անգամ մեծ է Երկրից և գտնվում է մեզնից շուրջ 700 տրիլիոն մղոն հեռավորության վրա։ JWST հեռադիտակի հզորությունը հնարավորություն է տալիս վերլուծել այդ մոլորակի մթնոլորտի քիմիական կազմը՝ օգտագործելով այն լույսը, որը անցնում է նրա շուրջ պտտվող կարմիր աստղից։ Քեմբրիջի գիտնականները հայտնաբերել են, որ մթնոլորտը պարունակում է առնվազն մեկ քիմիական միացության՝ դիմեթիլ սուլֆիդի (DMS) կամ դիմեթիլ դիսուլֆիդի (DMDS) հետք, որոնք Երկրի վրա արտադրվում են հիմնականում օվկիանոսներում ապրող ֆիտոպլանկտոնների և բակտերիաների կողմից։ Պրոֆեսոր Մադհուսուդանի խոսքով՝ գազի քանակը անսպասելի մեծ է եղել․ «Այն հազարավոր անգամ գերազանցում է Երկրի վրա արձանագրվող մակարդակը։ Եթե այս գազը իրոք կենսաբանական ծագում ունի, ապա այդ մոլորակը, կարելի է ասել, լի է կյանքով»։ Նա հավելել է. «Եթե հաստատենք, որ K2-18b-ում կյանք կա, ապա հնարավոր է՝ ապացուցենք, որ կյանքն ընդհանրապես տարածված է գալակտիկայում»։ Այնուամենայնիվ, ինչպես նշում է գիտական խումբը, այս փուլում դեռ շատ անորոշություններ կան։ Այս պահին արձանագրված արդյունքները չեն բավարարում գիտական բացահայտում հայտարարելու չափանիշներին։ Այդպիսի համար անհրաժեշտ է 99.99999% վստահություն, այսպես կոչված՝ «հինգ սիգմա» ճշգրտություն։ Իսկ ներկայիս արդյունքները «երեք սիգմա» են՝ մոտ 99.7% վստահություն։ Թեև սա զգալի բարելավում է 18 ամիս առաջ արձանագրված մեկ սիգմայից (68%), այնուամենայնիվ դեռևս բավարար չէ գիտական հանրության համար։ Էդինբուրգի համալսարանի պրոֆեսոր, Շոտլանդիայի գլխավոր աստղագետ Քեթրին Հեյմանսը նշում է, որ նույնիսկ այդպիսի վստահության պայմաններում անհնար կլինի միանշանակ ասել, որ գազերը կենսաբանական ծագում ունեն․ «Երկրի վրա դրանք առաջանում են օվկիանոսային միկրոօրգանիզմներից, բայց այլ մոլորակի դեպքում չենք կարող բացառել, որ այդ գազերը գոյացել են ոչ կենսաբանական գործընթացների արդյունքում։ Տիեզերքում տարօրինակ երևույթներ շատ են, և հնարավոր է, որ K2-18b-ում գործում են մեզ անհայտ երկրաբանական մեխանիզմներ»։ Քեմբրիջի խումբը համաձայն է այս մոտեցման հետ։ Նրանք աշխատում են այլ գիտական կենտրոնների հետ՝ պարզելու համար՝ հնարավո՞ր է արդյոք այդ գազերը լաբորատոր պայմաններում ստանալ ոչ կենսաբանական ճանապարհով։ Այլ գիտական խմբեր արդեն իսկ ներկայացրել են տվյալների այլընտրանքային բացատրություններ, որոնք բացառում են կյանքի գոյությունը։ Մասնավորապես, K2-18b-ի մթնոլորտում ամոնիակի բացակայությունը որոշ գիտնականների մղել է այն ենթ
ադրության, որ մոլորակը ծածկված է հեղուկ ջրով հսկայական օվկիանոսով։ Սակայն Քեմբրիջի համալսարանի պրոֆեսոր Օլիվեր Շորտլի կարծիքով՝ նույն բացակայությունը կարող է պայմանավորված լինել նաև հալած ապարներից կազմված օվկիանոսով, ինչը բացառում է կյանքի գոյության հնարավորությունը։ «Մյուս աստղերի շուրջ պտտվող մոլորակների մասին մեր բոլոր գիտելիքները ստացվում են շատ թույլ լույսից, որը միայն մի փոքր անդրադառնում է դրանց մթնոլորտին։ Այդ լույսից փորձում ենք հասկանալ ամեն ինչ՝ այդ թվում՝ կյանքի հնարավորության նշաններ», — ասում է նա։ Իսկ ՆԱՍԱ-ի Էյմս հետազոտական կենտրոնի դոկտոր Նիկոլա Վոգանը, տվյալները մեկնաբանելով իր ձևով, առաջարկում է այլ տեսություն․ ըստ նրա, K2-18b-ը կարող է լինել փոքր գազային հսկա՝ առանց մակերևույթի։ Սակայն այս տեսակետը նույնպես վիճարկվում է այլ գիտնականների կողմից՝ JWST-ի տվյալների անհամապատասխանության հիմքով։ Պրոֆեսոր Մադհուսուդանը ընդունում է, որ իրենց դեռ շատ գիտական խնդիրներ են սպասում, սակայն վստահ է՝ ճիշտ ուղղությամբ են շարժվում։ «Տասնամյակներ անց, հնարավոր է՝ հետադարձ հայացքով այս պահը դառնա այն կետը, երբ կյանքով լի Տիեզերքը դարձավ հասանելի մեզ։ Սա կարող է դառնալ շրջադարձային պահ՝ հարցի համար, թե արդյոք մենակ ենք Տիեզերքում», — ասել է նա։ Հետազոտության արդյունքները հրապարակվել են The Astrophysical Journal Letters ամսագրում։
Թարգմանվել է ԱԲ-ի միջոցով։
