Թրամփը հրաժարվում է ԱՄՆ տնտեսական հզորության հիմքից․ հետեւանքները կարող են աղետալի լինել
ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփը կառուցել է ևս մի «պատ»՝ այս անգամ ոչ թե ներգաղթյալներին, այլ արտերկրից եկող ապրանքներին զսպելու համար։ Նրա որոշումը՝ բոլոր ներմուծվող ապրանքների վրա գոնե 10 տոկոս մաքսային տուրք կիրառելու մասին, համարվում է պատմական քայլ դեպի պաշտպանական տնտեսություն, որը կարող է խիստ վնասակար լինել ինչպես ԱՄՆ-ի, այնպես էլ գլոբալ շուկաների համար։ Այս քաղաքականությունը վերականգնում է մեկ դար առաջվա տնտեսական մոտեցումները։ Մաքսային եկամուտների մակարդակով ԱՄՆ-ն այս փոփոխություններից հետո համեմատելի է դարձել Սենեգալի, Մոնղոլիայի ու Ղրղզստանի հետ՝ շեշտակիորեն գերազանցելով G7 և G20 երկրների ցուցանիշները։ Այս քայլով ԱՄՆ ոչ միայն հրահրեց նոր առևտրային պատերազմ, այլև մերժեց այն գլոբալացման մոդելը, որից ինքն էլ հսկայական օգուտներ էր ստացել։ Թրամփի վարչակազմը նաև շրջանցեց ավանդական տնտեսագիտական և դիվանագիտական սկզբունքները, որոնց վրա հիմնված էր միջազգային ազատ առևտուրը։ Թրամփը իր ելույթում հաճախ անդրադարձավ 1913 թվականին՝ նշելով, որ այն ժամանակ ԱՄՆ-ը նվազեցրել էր մաքսերը և ներդրել դաշնային եկամտային հարկ։ Նրա վարչակազմի վերլուծությունն այն է, որ բարձր մաքսերը «Ամերիկային դարձրել էին մեծ» և որ հարկման նման համակարգի պայմաններում եկամտային հարկ պարզապես պետք չէր։ Ի տարբերություն Դեյվիդ Ռիկարդոյի «համեմատական առավելության» տեսության, որը շարունակում է մնալ ազատ առևտրի հիմնասյունը աշխարհի մեծ մասում, ԱՄՆ-ում այս մոտեցումը երբեք լիովին չի ընկալվել։ Թրամփի նոր մաքսային հաշվարկների հիմքում ոչ թե գործնական տվյալներ են, այլ մի պարզ բանաձեւ՝ որքան մեծ է տվյալ երկրի առեւտրային ավելցուկը ԱՄՆ-ի նկատմամբ, այնքան մեծ է պետք մաքսը։ Սպիտակ տան բարձրաստիճան պաշտոնյան պարզաբանել է․ «Եթե մի երկիր ԱՄՆ-ին վաճառում է ավելին, քան գնում է՝ դա նշանակում է, որ այն խաբում է, հետևաբար արժանի է պատժի»։ Սա բացատրում է, թե ինչու նույնիսկ միայն պինգվիններով բնակեցված կղզիները հայտնվեցին մաքսային ցուցակում։ ԱՄՆ-ի նպատակն է նվազեցնել 1.2 տրիլիոն դոլար կազմող առևտրային դեֆիցիտը՝ միտված հատկապես այն երկրներին, որոնք ունեն ավելցուկ։ Այս մոտեցումն անտեսում է այն փաստը, որ տարբեր երկրներ տարբեր ոլորտներում ունեն բնական առավելություններ։ Սա հենց առևտրի էությունըa։ Ուշագրավ է, որ այս հաշվարկներից բացառվել են ծառայությունների ոլորտի տվյալները, չնայած ԱՄՆ-ը 280 միլիարդ դոլարի ավելցուկ ունի ֆինանսական ծառայություններում, տեխնոլոգիաներում և սոցիալական մեդիայում։ Սակայն վարչակազմի տեսանկյունից գլոբալացումը ձախողվել է։ Նրանց համոզմամբ՝ հարուստ երկրները չկարողացան առաջ անցնել արժեքային շղթայում, մինչդեռ ավելի աղքատ երկրները, ինչպես Չինաստանը, զարգացան և սկսեցին արտադրել բարդ ապրանքներ։ Այս մոտեցման ակունքներում արդեն Դեյվիդ Ռիկարդոն չէ, այլ MIT-ի տնտեսագետ Դեյվիդ Օտորը, ով ներկայացրեց «Չինաստանի ցնցում» հասկացությունը։ 2001-ին Չինաստանի անդամակցությունը ԱՀԿ-ին փոխեց աշխարհը։ Արտադրական հզորությունները տեղափոխվեցին Չինաստան՝ ավելի էժան արտադրանք ապահովելով ԱՄՆ սպառողի համար։ Սակայն արդյունաբերական ոլորտում ԱՄՆ կորցրեց մոտ մեկ միլիոն աշխատատեղ։ Թրամփի առաջին նախագահության ժամանակ մաքսային քաղաքականությունը նշանակալի տնտեսական ազդեցություն չունեցավ, սակայն այն փոխեց քաղաքական հավասարակշռությունը որոշ շրջաններում՝ բարձրացնելով Թրամփի աջակցությունը։ Այսօր նրա կողմից ներկայացվող մաքսերը ողջունվում են միության աշխատողների և արդյունաբերական շրջանների կողմից։ Թրամփի ուղերձը հստակ է՝ եթե ցանկանում եք խուսափել մաքսերից, տեղափոխեք ձեր արտադրությունը ԱՄՆ։ Սա որոշ չափով կարող է արդյունք տալ։ Սակայն վերջին տասնամյակների ազատ առևտուրը նպաստել է ԱՄՆ-ի հարստությանը։ Խնդիրը
բաշխման մեխանիզմների բացակայությունն է եղել, ինչը քաղաքական որոշումների արդյունք է։ Այժմ, երբ ԱՄՆ-ը շրջվում է դեպի ներքին արտադրության վերականգնում և պաշտպանական քաղաքականություն, մնացած աշխարհն էլ իր ընտրությունն ունի՝ շարունակե՞լ աշխատել ԱՄՆ-ի հետ, թե՞ ստեղծել նոր դաշինքներ։ Ամերիկյան խոշոր ընկերություններն արդեն զգում են ճնշումը՝ տուժելով թե մատակարարման շղթաների խզումից, թե համաշխարհային սպառողների դժգոհությունից։ Սա առաջին սոցիալական մեդիայի առևտրային պատերազմն է։ Տեսլայի վաճառքի անկումը կամ Կանադայի բոյկոտը կարող են տարածվել նաև այլ ուղղություններով։ Թրամփի սպառնալիքն այն մասին, որ կբարձրացնի մաքսերը, եթե ԵՄ-ն և Կանադան համատեղ քայլեր ձեռնարկեն, վկայում է այս ռազմավարության խոցելիության մասին։ Առևտրային պատերազմներում կարևոր է վստահելիությունը։ Բայց երբ թվում է, թե ԱՄՆ-ը այդ «լիցքավորված զենքով» ուղղակի կրակում է սեփական ոտքին, մյուս կողմերը ավելի պատրաստակամ են դիմադրելու։ ԱՄՆ-ի ֆոնդային բորսաներն են ամենաշատը տուժել, գնաճը նույնպես առավելապես ԱՄՆ-ում կզգացվի, և վերլուծաբանները կանխատեսում են տնտեսական անկում։ Հնարավոր է՝ Թրամփի իրական նպատակը դոլարի արժեզրկումն է ու պարտքերի սպասարկման ծախսերի նվազեցումը։ Ինչ էլ լինի նպատակը, ԱՄՆ-ն ակնհայտորեն հեռանում է այն համաշխարհային առևտրային համակարգից, որ ինքն է կառուցել։ Իսկ այդ անցումը խոստանում է շատ բարդ և խճճված լինել։
Թարգմանվել է ԱԲ-ի միջոցով։
