Իսրայելում ճգնաժամ է հասունանում ուլտրաուղղափառների զորակոչի շուրջ
Իսրայելում ճգնաժամ է հասունանում ուլտրաուղղափառների զորակոչի շուրջ Իսրայելում ուլտրաուղղափառ հրեաներին բանակ զորակոչելու հարցը սպառնում է թուլացնել կառավարությունը և խորացնել հասարակության պառակտվածությունը: Երկու տարվա պատերազմից հետո հանրային կարծիքը կտրուկ փոխվել է, և սա այժմ վարչապետ Բենյամին Նեթանյահուի առջև ծառացած ամենավտանգավոր քաղաքական մարտահրավերն է: Պառլամենտում քննարկվում է օրենքի նախագիծ, որով կվերացվի 1948 թվականից գործող արտոնությունը՝ լիաժամկետ կրոնական ուսում ստացող ուլտրաուղղափառ տղամարդկանց ազատել զինվորական ծառայությունից: Այդ արտոնությունը գրեթե 20 տարի առաջ Իսրայելի Գերագույն դատարանը ճանաչել էր անօրինական, իսկ անցյալ տարի դատարանը վերջնականապես դադարեցրել էր ժամանակավոր երկարաձգումները՝ պարտավորեցնելով կառավարությանը զորակոչել համայնքի ներկայացուցիչներին: Անցյալ տարի ուղարկվել էր մոտ 24 հազար զորակոչային ծանուցագիր, սակայն ծառայության է ներկայացել ընդամենը շուրջ 1200 հարեդի (ուլտրաուղղափառ): Լարվածությունը դուրս է եկել փողոցներ: Այս ամիս ծայրահեղական բողոքավորները հարձակվել են երկու հարեդի պատգամավորների վրա, որոնք աջակցում են օրենքի քննարկմանը: Անցյալ շաբաթ սահմանապահ ոստիկանները ստիպված են եղել փրկել զինվորական ոստիկաններին, որոնց հարձակվել էր մեծ բազմություն՝ փորձելով կանխել զորակոչից խուսափողի ձերբակալությունը: Ձերբակալությունները հանգեցրել են «Սև ահազանգ» նոր հաղորդակցման համակարգի ստեղծմանը, որով ուլտրաուղղափառ համայնքներում արագ տարածվում է տեղեկատվությունը և կանչվում են բողոքավորներ: Անցյալ ամիս Երուսաղեմում տասնյակ հազարավոր հարեդիների հսկայական բողոքը ցույց տվեց, որ շատերի համար սա ոչ միայն զորակոչի, այլև հրեական պետության ինքնության և կրոնի դերի մասին ավելի լայն հակամարտություն է: «Մենք հրեական պետություն ենք», - ասել է բողոքի մասնակիցներից Շմուել Օրբախը: «Հրեական պետությունում հնարավոր չէ պայքարել հուդայականության դեմ»: Սակայն փոփոխությունները դեռ չեն հասել Թել Ավիվի արվարձան Բնեյ Բրակի «Քիսե Ռահամիմ» եշիվայի պատերին: Այնտեղ դեռահաս տղաները զույգերով քննարկում են հուդայական օրենքները, իսկ եշիվայի ղեկավար ռաբբի Ցեմախ Մազուզը վստահեցնում է. «Գաք գիշերը ժամը մեկին՝ կտեսնեք, որ տղաների կեսը Թորա է ուսումնասիրում: Թորայի ուսումնասիրությամբ մենք պաշտպանում ենք զինվորներին: Սա մեր բանակն է»: Ուլտրաուղղափառները համոզված են, որ շարունակական աղոթքն ու կրոնական ուսումնասիրությունը պաշտպանում են Իսրայելի զինվորներին ոչ պակաս, քան տանկերն ու օդուժը: Անցյալում քաղաքական գործիչները ընդունում էին այդ համոզմունքը, բայց ռաբբի Մազուզը խոստովանում է, որ Իսրայելը փոխվում է. «Այսօր կառավարությունում և Կնեսետում շատերը հեռացել են կրոնից: Եշիվայի ուսանողներին անվանում են ծույլեր, ինչը ճիշտ չէ: Թել Ավիվում տասնյակ հազարավոր զորակոչից խուսափողներ կան՝ ինչու նրանց չեն զորակոչում»: Իրականում պատերազմի ընթացքում Թել Ավիվը զինվորներ է տվել ամենաշատը: Զինվորների և պահեստազորայինների ծանր բեռը ընդգծել է նրանց, ովքեր չեն ծառայում: Վերջին յոթ տասնամյակում ուլտրաուղղափառների թիվը կրկնապատկվել է և այժմ կազմում է բնակչության 14%-ը: Գազայի պատերազմի սկզբին զորակոչից դուրս էր մնացել մոտ 60 հազար տղամարդ: Հարցումները ցույց են տալիս զորակոչի աջակցության աճ: Հուլիսին Իսրայելի ժողովրդավարության ինստիտուտի ուսումնասիրությամբ՝ ոչ հարեդի հրեաների 85%-ը, այդ թվում Նեթանյահուի «Լիկուդ» կուսակցության անդամների գրեթե ե fewրորդը, կողմ է պատժամիջոցների՝ զորակոչից խուսափողների նկատմամբ, ներառյալ սոցիալական նպաստների, անձնագրի կամ քվեարկության իրավունքի զրկումը: «Զայրացնում է, որ կան մարդիկ, ովքեր ապրում են այս երկրում, բայց ոչինչ չեն տալիս դրա դիմաց», - ասել է Թել Ավիվի զինվորներից մեկը: Մեկ այլ երիտասարդ կին ավելացրել է. «Ինչքան էլ կրոնական լինես, դա չպետք է արդարացում լինի երկիրը չպաշտպանելու համար»: Զորակոչի կողմնակիցներ կան նաև հարեդիից դուրս կրոնական հրեաների շրջանում: Բնեյ Բրակում բնակվող Դորիթ Բարակը, որը Թորային հավատարիմ է, բայց աջակցում է ծառայությանը, ասում է. «Զայրացած եմ, որ ուլտրաուղղափառները չեն ծառայում: Սա անարդար է: Հայտնի է հրեական ասացվածքը՝ «Սաֆրա վե սայֆա»՝ Գիրքը և Սուրը միասին: Այդպես պետք է լինի մինչև խաղաղության օրերը»: Նա հուշարձան է պահում տեղի զոհված զինվորների հիշատակին: Վերջին զինվորը թաղված է 1983 թվականին՝ վկայելով демографիական փոփոխությունների մասին: «Ամեն ինչ փոխվել է: Մանկությանս ժամանակ բնակիչների կեսը աշխարհիկ էր, ուլտրաուղղափառները՝ քիչ: Այսօր գրեթե բոլորը ուլտրաուղղափառ են, և 1983-ից հետո զոհեր չկան, քանի որ ոչ ոք չի ծառայում»: Կան հատուկ ստորաբաժանումներ նրանց համար, ովքեր կամավոր ծառայում են: Նեթանյահուն խոստացել է երկու տարում զորակոչել 10 հազար եշիվայի ուսանողի՝ անվանելով դա «իրական հեղափոխություն»: Ուլտրաուղղափառ կուսակցությունները կոալիցիայի կարևոր դաշնակիցներ են, հատկապես Նեթանյահուի կոռուպցիոն գործեր
ով դատավարության ֆոնին: Նրանց գլխավոր պահանջը ազատումն է: Այս հարցը նախկինում երկու անգամ տապալել է Նեթանյահուի կառավարությունները: Ներկայիս նախագիծը փորձ է գտնել միջանկյալ լուծում կամ գոնե հետաձգել խնդիրը մինչև հաջորդ ընտրությունները: Պատգամավոր Բոազ Բիսմութը, որ պատասխանատու է նախագծի առաջմղման համար, այն անվանում է «հավասարակշռված և օգտակար բանակի, եշիվայի ուսանողների, ժողովրդի ու պետության համար»: Սակայն շատ պատգամավորներ, այդ թվում կոալիցիայից, համարում են այն չափազանց մեղմ: Ըստ նախագծի՝ զորակոչվում են միայն ոչ լիաժամկետ ուսումնասիրողները, իսկ 26 տարեկանը լրանալուց պատժամիջոցները վերացվում են: Ընդդիմադիր Յաիր Լապիդը այն անվանել է «ամոթալի դավաճանություն»: Նույնիսկ «Լիկուդ»-ից որոշներ հրաժարվում են աջակցել: Ուլտրաուղղափառ կուսակցությունները բաժանված են, բայց կոալիցիայի կոշտ Degel HaTorah-ը, կարծես, պատրաստ է աջակցել ընթացիկ տարբերակին: Ռաբբի Մազուզը խուսափում է ուղղակի պատասխան տալ, թե արժե՞ արդյոք աջակցել այս օրենքին, թե՞ տապալել Նեթանյահուին. «Աշխարհը Աստծո ձեռքում է»: Ուլտրաուղղափառ կյանքի ձևը դարեր շարունակ գրեթե չի փոխվել, բայց այսօր նրանք և նրանց քաղաքական դաշնակիցները ստիպված են քննարկել, թե ինչ է նշանակում լինել հրեա և իսրայելցի՝ պայքարել երկրի համա՞ր, թե՞ պաշտպանել իրենց ապրելակերպը ժամանակակից պատերազմի պահանջներից:
Թարգմանվել է ԱԲ-ի միջոցով։
