Գիշերային առեղծվածային անօդաչուները Եվրոպայի օդանավակայանների վրա. որքանո՞վ պետք է անհանգստանանք
Գիշերային առեղծվածային անօդաչուները Եվրոպայի օդանավակայանների վրա. որքանո՞վ պետք է անհանգստանանք Գիշերային Կիևում օդային տագնապի ձայնը նախազգուշացնում է. «Ուշադրություն, խնդրում ենք անցնել ապաստարան». Հետո լսվում է ռուսական հարյուրավոր անօդաչու թռչող սարքերի մոծակի նման բզզոցը, որոնք կուտակվում են ամպերի վերևում: Ապա՝ հակաօդային պաշտպանության կրակոցները, հեռավոր պայթյունները և, վերջում, շտապօգնության ու հրշեջների ահազանգերը: Սա Ուկրաինայի քաղաքների գիշերային իրականությունն է, որտեղ անօդաչուները պայթում են թիրախին հասնելուն պես: Անօդաչու թռչող սարքերը դարձել են ժամանակակից պատերազմի անբաժան մասը, բայց դրանք այլևս միայն ռազմաճակատում չեն: Արևմտյան Եվրոպայում՝ հեռու Ուկրաինայից, անզեն անօդաչուներ են նկատվում օդանավակայանների, զինվորական բազաների և էներգետիկ օբյեկտների մոտ: Շատ փորձագետներ դրանք համարում են Ռուսաստանի կողմից վարվող «հիբրիդային պատերազմի» դրսևորում՝ ուղղված ՆԱՏՕ-ի այն անդամ երկրների դիմացկունությունը ստուգելուն, որոնք օգնում են Ուկրաինային: Վերջին ամիսներին Լեհաստանում, Բելգիայում, Դանիայում, Նորվեգիայում, Շվեդիայում, Գերմանիայում և Լիտվայում գրանցված տասնյակ դեպքեր անհանգստություն են առաջացրել: Սեպտեմբերի 9-ին մոտ 20 ռուսական անօդաչու սարք մտավ Լեհաստանի օդային տարածք, ինչի հետևանքով փակվեցին չորս օդանավակայաններ, բարձրացվեցին ՆԱՏՕ-ի կործանիչներ, մի քանիսը խոցվեցին: Դա պատերազմի սկզբից ի վեր ՆԱՏՕ-ի օդային տարածքի ամենախոշոր խախտումներից մեկն էր: Հենց այս միջադեպը խթանեց խոսակցությունները «անօդաչուների պատնեշի» մասին՝ համակարգ, որը պետք է պաշտպանի Եվրոպան Բալթիկից մինչև Սև ծով: ԵՄ արտաքին քաղաքականության ղեկավար Կայա Կալասը հայտարարել է, որ նոր հակաօդաչու համակարգը լիովին գործարկվելու է մինչև 2027-ի վերջը: Ամենից շատ շտապում են Ռուսաստանին սահմանակից երկրները՝ Լեհաստանը, Ֆինլանդիան, Բալթյան պետությունները: Փորձագետները նշում են՝ խնդիրը միայն անօդաչուները չեն: Եվրոպայի արևելյան սահմաններին ընդհանրապես բավարար օդային և հրթիռային պաշտպանություն չկա: «Անօդաչուների պատնեշը» ենթադրում է ռադարների, սենսորների, խանգարիչների և զենքերի բազմաշերտ համակարգ, որը կկարողանա հայտնաբերել, հետևել և ոչնչացնել անօդաչուները: Կլինեն ինչպես «կոշտ» (ֆիզիկական ոչնչացում), այնպես էլ «փափուկ» (էլեկտրոնային խանգարում) մեթոդներ: Սակայն շատ փորձագետներ կասկածում են, որ հնարավոր է ստեղծել ամբողջովին անթափանց պատնեշ հազարավոր կիլոմետրերի վրա: Տեխնոլոգիաները դեռ 100% հուսալի չեն, իսկ արժեքը՝ հսկայական: Ֆինանսավորումը նախատեսվում է ԵՄ բյուջեից, ազգային միջոցներից և, հնարավոր է, սառեցված ռու
սական ակտիվների տոկոսներից: Մինչ Եվրոպան քննարկում է պաշտպանությունը, առեղծվածային անօդաչուները շարունակում են ի հայտ գալ՝ հաճախ գիշերով, Բրյուսելի, Լիեժի օդանավակայանների, զինբազաների մոտ: Հաշվի առնելով, որ Բելգիայում են գտնվում ՆԱՏՕ-ի շտաբը, ԵՄ կենտրոնակալը և Euroclear-ը (որտեղ պահվում են ռուսական սառեցված ակտիվները), կասկածներն ուղղված են Մոսկվային, թեև Կրեմլը հերքում է: Մեծ Բրիտանիան արդեն ուղարկել է հակաօդաչու մասնագետների խումբ Բելգիա: Բայց խնդիրը մնում է՝ ինչպե՞ս պաշտպանվել անանուն անօդաչուներից, որոնք կարող են լրտեսել կամ վտանգ ներկայացնել քաղաքացիական ինքնաթիռների համար: Պատերազմն Ուկրաինայում ցույց տվեց, որ անօդաչուների տեխնոլոգիաները զարգանում են կայծակնային արագությամբ: Յուրաքանչյուր նոր պաշտպանական համակարգի դեմ ան once շուտով հայտնվում է հակաքայլ: Դա նոր սպառազինության մրցավազք է, որտեղ հարձակվողը միշտ մեկ քայլ առաջ է: Որոշ փորձագետներ առաջարկում են այլ մոտեցում՝ ոչ թե «սլանալ սլաքները», այլ հարվածել «նետաձիգին»՝ այսինքն՝ ոչնչացնել անօդաչուների արձակման բազաները Ռուսաստանի տարածքում: Բայց դա կնշանակի ՆԱՏՕ-ի ուղիղ ներգրավվածություն և կարող է հանգեցնել անկանխատեսելի էսկալացիայի: Այսպիսով՝ Եվրոպան կանգնած է ընտրության առաջ. կառուցե՞լ թանկարժեք, բայց ոչ ամբողջովին հուսալի «պատնեշ», թե՞ փնտրել ավելի արմատական լուծումներ: Մի բան հստակ է՝ անօդաչուների սպառնալիքն այլևս միայն Ուկրաինային չի վերաբերում: Այն արդեն եվրոպական իրականություն է:
Թարգմանվել է ԱԲ-ի միջոցով։
