Եվրամիությունը մեղադրվում է Ադրբեջանի հանդեպ մեղմ դիրքորոշում ցուցաբերելու մեջ՝ ռուսական գազից կախվածությունը նվազեցնելու նպատակով
Երբ անցած ամիս Ադրբեջանում 15 տարվա ազատազրկման դատապարտվեց երիտասարդ խաղաղության ակտիվիստը՝ պետական դավաճանության մեղադրանքով, նրա ընկերների զայրույթը հիմնականում ուղղված էր ոչ թե նրան բանտ նետած իշխանությունների, այլ հենց Եվրոպական միության դեմ։ 30-ամյա բանասեր և հետազոտող Բահրուզ Սամադովը նախագահ Իլհամ Ալիևի 21-ամյա իշխանության ամենախիստ քննադատներից մեկն է և այժմ ստանում է ամենածանր դատավճիռներից մեկը։ Նա հայտարարում է, որ մեղադրանքը հորինված է։ «ԵՄ-ը գուցե շարունակի խաղալ Բաքվի հետ, բայց լռությունն իր գինն ունի», — նշել է քննադատներից մեկը։ Ռուսաստանի՝ Ուկրաինայի դեմ լայնամասշտաբ ներխուժումից կարճ ժամանակ անց ԵՄ հանձնաժողովի նախագահ Ուրսուլա ֆոն դեր Լայենը Ադրբեջանը հայտարարեց որպես «հիմնական գործընկեր»՝ ռուսական բնական գազից անկախանալու ԵՄ ջանքերի շրջանակում։ Այդ ժամանակահատվածում Ալիևը վերականգնեց վերահսկողությունը Ղարաբաղի շուրջ վեճի կիզակետում գտնվող տարածքի նկատմամբ՝ ի վերջո հայ բնակչության ամբողջական արտագաղթին հանգեցնելով։ Նա նաև ապահովեց հինգերորդ անընդմեջ հաղթանակը ընտրություններում, որոնք քննադատվեցին դիտորդների կողմից, և շարունակեց ճնշումները ընդդիմության ու մամուլի նկատմամբ։ Եվրոպական խորհրդարանը նախորդ տարի կոչ արեց ԵՄ-ին՝ պատժամիջոցներ կիրառել Բաքվի նկատմամբ և դադարեցնել ադրբեջանական գազից կախվածությունը։ Սակայն ԵՄ բարձրաստիճան դիվանագետները խուսափում են հրապարակային քննադատություններից։ Երբ ԵՄ դիվանագիտական ղեկավար Կայա Կալասը ապրիլին այցելեց Բաքու, Ալիևի հակառակորդները սուր քննադատեցին նրան՝ «ԵՄ-Ադրբեջան հարաբերությունների մեծ ներուժը» ընդգծելու համար այն պայմաններում, երբ Բաքվում առնվազն 21 առաջատար լրագրողներ կալանավորված էին։ Ալիևը լրագրողների ձերբակալությունները արդարացրել է՝ հայտնելով, թե դա անհրաժեշտ է «մեդիա դաշտը արտաքին բացասական ազդեցություններից պաշտպանելու համար»՝ մեղադրելով նրանց արտերկրից ապօրինի ֆինանսավորում ստանալու մեջ։ Նա վաղուց է միջազգային կազմակերպություններին մեղադրում կողմնակալության և ներքին քաղաքականությանը միջամտելու մեջ։ Արդյունքում Բաքվում փակվել են ՄԱԿ-ի, Կարմիր խաչի միջազգային կոմիտեի և BBC-ի գրասենյակները։ «ԵՄ քաղաքականությունը փաստացի Ալիևին տվել է ազատ գործողության դաշտ», — ասում է Էլդար Մամեդովը, ԵՄ խորհրդարանի Սոցիալ-դեմոկրատական խմբի նախկին արտաքին քաղաքականության խորհրդականը։ «Ընդդիմախոսների, բլոգերների և անկախ ձայների ճնշումները վաղուց լարում են Բաքվի և Բրյուսելի հարաբերությունները։ Ուկրաինայում Ռուսաստանի պատերազմից հետո այս հարցը գրեթե անհետացել է օրակարգից», — նշել է նա BBC-ին։ ԵՄ-ն, սակայն, հերքում է մեղադրանքները։ «ԵՄ-ն մտահոգված է Ադրբեջանում քաղաքացիական տարածության նվազման կապակցությամբ», — հայտարարել է խոսնակը՝ հավելելով, որ ԵՄ-ն պահանջում է ազատ արձակել բոլոր այն անձանց, ովքեր կալանավորվել են իրենց հիմնարար իրավունքներն օգտագործելու համար։ «ԵՄ-ն այս մտահոգությունները բարձրացրել է բոլոր մակարդակներում, թե՛ հրապարակավ, թե՛ մասնավոր ձևով», — հավելել է նա՝ նշելով, որ այդ թվում՝ Կայա Կալասի Բաքու կատարած այցի ժամանակ։ ԵՄ-ն ցանկանում է բազմազանեցնել գազի մատակարարների ցանկը՝ չլինելու կախված միայն մեկ աղբյուրից, ինչպիսին Ռուսաստանն է։ Չնայած Ադրբեջանից ներկրվող գազի ընդհանուր մասնաբաժինը ԵՄ ներմուծման մեջ ընդամենը 4.3% է, որոշ երկրներում այդ թիվը շատ ավելի բարձր է՝ Բուլղարիայի համար՝ մինչև 40%, իսկ Իտալիայի և Հունաստանի՝ 15%։ Դա դժվարացնում է ԵՄ-ի համար միասնական դիրքորոշում ցուցաբերելը՝ ըստ մի բարձրաստիճան եվրոպացի դիվանագետի, ով խոսել է անանուն։ «Այս իրավիճակում Եվրոպան չի rendelkezում լուրջ լծակներով Ադրբեջանի վրա ազդեցություն գործադրելու համար», — ասել է նա։ Ռիսկերի վերլուծաբան Բենջամին Գոդուինը նշում է, որ առանց ադրբեջանական գազի էլ Եվրոպան չի մթնի, բայց հարցը դրա մեջ չէ։ «ԵՄ ռազմավարությունն է ունենալ հնարավորինս շատ աղբյուրներից գազ, և եթե նույնիսկ կախված չէ ադրբեջանական գազից, ցանկանում է ավելացնել դրա ծավալները՝ Ռուսաստանից կախվածությունը նվազեցնելու համար»։ «Էներգետիկ համագո
րծակցությունը չի փոխում մեր դիրքորոշումը Ադրբեջանի մարդու իրավունքների վիճակի հարցում», — նշել է ԵՄ խոսնակը։ Ալիևը Եվրոպայի համար ունի նաև այլ արժեք։ Նա հետևողականորեն պաշտպանել է Ուկրաինայի տարածքային ամբողջականությունը Ռուսաստանի ներխուժման ֆոնին՝ դառնալով բացառություն հետխորհրդային երկրների շարքում, որոնք ավանդաբար Մոսկվայի դաշնակիցներ են։ Չնայած Բաքուն չի միացել Ռուսաստանի դեմ պատժամիջոցներին, նա մարդասիրական օգնություն է ուղարկել Ուկրաինա։ Բաքվի և Մոսկվայի հարաբերություններն այս վերջին ամիսներին սրվել են։ Անցած դեկտեմբերին ադրբեջանական ավիաընկերության ինքնաթիռ է կործանվել՝ ենթադրաբար ռուսական զենիթահրետանային հրթիռի սխալ հարվածի հետևանքով, որի հետևանքով զոհվել է 38 մարդ։ Հետագայում երկու ադրբեջանցու մահը ռուսական ոստիկանության հսկողության ներքո խորացրեց ճգնաժամը։ Փորձագետների խոսքով՝ Ռուսաստանին բացահայտ մարտահրավեր նետելով՝ Ալիևը փորձում է առաջատար դեր ստանձնել տարածաշրջանում, որը ավանդաբար պատկանում էր Մոսկվային։ Միևնույն ժամանակ նա Արևմուտքին ներկայանում է որպես Վլադիմիր Պուտինի հակառակորդ։ «Ադրբեջանը լավ է օգտագործում այս ուշադրությունը։ Նրանք հասկանում են, որ բոլոր կողմերը ցանկանում են համագործակցել իրենց հետ և այդ հնարավորությունից օգտվում են բոլոր ուղղություններով», — նշել է ԵՄ բարձրաստիճան դիվանագետներից մեկը։ Մեկ այլ եվրոպացի պաշտոնյա էլ հավելել է․ «Մենք բացարձակապես գոհ չենք մարդու իրավունքների վիճակից Ադրբեջանում, բայց առանձնապես բան անել չենք կարող»։ Երբ անցած ամիս յոթ ադրբեջանցի հետաքննական լրագրողներ դատապարտվեցին երկարաժամկետ ազատազրկման, ԵՄ դիվանագիտական ծառայությունը դա որակեց որպես «մտահոգիչ զարգացում»՝ կոչ անելով «անհապաղ քայլեր ձեռնարկել լրագրողների համար ապահով և գործելու միջավայր ստեղծելու ուղղությամբ»։ Սակայն մինչ օրս ԵՄ-ն լռել է Բահրուզ Սամադովի դատավճռի վերաբերյալ։ Նրա ընկերների խոսքով՝ նա վերջերս փորձել է ինքնասպան լինել, և նրանք լուրջ անհանգստացած են նրա անվտանգության համար։
Թարգմանվել է ԱԲ-ի միջոցով։
