Ցածր ծնելիությամբ համաշխարհային առաջատար երկրում բեղմնավորման կենտրոնները ծաղկում են
Երբ Կիմ Մի-Աեն սկսեց արհեստական բեղմնավորման գործընթացը 2023 թվականի նոյեմբերին, արդեն գիտեր՝ իրեն սպասում է համբերության կոշտ փորձություն. նման բան նա անցել էր երեք տարի առաջ, երբ հղիացավ իր առաջնեկով։ Բայց այս անգամ նրան ցնցեց մեկ այլ բան՝ բժիշկի մոտ սպասելու «խենթ» հերթերը։ «Հունվարին, երբ այցելեցի, թվում էր՝ բոլորը Նոր տարվան որոշել էին երեխա ունենալ։ Նույնիսկ ամրագրված ժամով ներս մտնելուց հետո երեք ժամից ավել էի սպասում»,– պատմում է 36-ամյա սեուլցի կինը։ Թեև Հարավային Կորեան շարունակում է զբաղեցնել աշխարհի ամենացածր ծնելիության մակարդակով երկիր լինելու տխուր տեղը, բեղմնավորման կլինիկաները շարունակում են ակտիվորեն աշխատել՝ դառնալով միակ լույսի կետը երկրի ժողովրդագրական ճգնաժամում։ 2018–2022 թվականների ընթացքում երկրում իրականացված բեղմնավորման դեպքերի թիվն աճել է գրեթե 50 տոկոսով՝ հասնելով 200,000-ի։ Միայն Սեուլում 2023-ին յուրաքանչյուր վեցերորդ երեխան լույս աշխարհ է եկել բեղմնավորման բուժման շնորհիվ։ Փորձագետները նշում են, որ այս աճի հիմքում ընկած է ընտանիք կազմելու հարցում վերաբերմունքի փոփոխությունը։ «Այս սերունդը սովոր է կառավարել իր կյանքը»,– ասում է Օքսֆորդի համալսարանի ծերության գիտության պրոֆեսոր Սառա Հարփերը։ Նրա խոսքով՝ այդ վերահսկողությունը կարող է արտահայտվել ինչպես միայնակ կանանց կողմից ձվաբջիջների սառեցման, այնպես էլ զույգերի՝ բեղմնավորման բուժում սկսելու որոշմամբ։ «Նախկինում ընդունված էր, որ հղիանալը կախված է պատահականություններից։ Հիմա կորեացի կանայք ասում են՝ ուզում եմ իմ կյանքը պլանավորել»։ Սա դրական ազդակ է Կորեայի կառավարության համար, որը փորձում է դուրս գալ ժողովրդագրական ճգնաժամից։ Այժմ յուրաքանչյուր հինգերորդ կորեացին 65 տարեկանից բարձր է։ Իսկ նորածինների թիվը երբևէ այսքան քիչ չի եղել։ Երկիրը մի քանի անգամ սահմանել է աշխարհում ծնելիության ամենացածր մակարդակի իր սեփական ռեկորդը՝ 0.98 (2018), 0.84 (2020), և 0.72 (2023)։ Եթե այս միտումը շարունակվի, ըստ փորձագետների, ներկայումս 50 միլիոն բնակչություն ունեցող Կորեայի թվաքանակը կարող է կիսվել 60 տարում։ Սակայն վերջերս հայտնվել է զուսպ լավատեսության հիմք. ծնելիության մակարդակը 2024-ին փոքր-ինչ աճել է՝ հասնելով 0.75-ի՝ վերջին ինը տարվա առաջին բարձրացումը։ «Թեև սա փոքր աճ է, բայց՝ նշանակալի»,– ասում է Կորեական զարգացման ինստիտուտի դոցենտ Սեուլքի Չոյը։ Նրա խոսքով՝ դեռ վաղ է ասել՝ սա միտման շրջադարձ է, թե պարզապես պատահական շեղում։ Չնայած դրան՝ նա և իր նմանները հույս ունեն, որ փոփոխությունն իրական է։ «Եթե միտումը պահպանվի, կարող ենք խոսել խորքային փոփոխության մասին։ Կարևոր է հետևել՝ ինչպես է փոխվում երիտասարդների վերաբերմունքը ամուսնության ու ծնող դառնալու նկատմամբ»։ Պարկ Սու Ինի համար տարիներ շարունակ երեխաներ ունենալը առաջնահերթություն չէր։ Նա աշխատում էր գովազդային ընկերությունում՝ հաճախ ավարտելով աշխատանքային օրը առավոտյան ժամը չորսին։ «Մշտական գերծանրաբեռնվածության պայմաններում անգամ այդպիսի որոշում կայացնելն անհնար էր»,– ասում է 35-ամյա կինը։ Բոլորը փոխվեց, երբ երկու տարի առաջ ամուսնացավ։ Փոխեց աշխատանքը՝ ունենալով ավելի կարգավորված գրաֆիկ, և նկատեց, որ շրջապատում մարդիկ սկսել են երեխաներ ունենալ։ «Նրանց երեխաների հետ շփվելն ու հետևելը, թե ինչպես է ամուսինս ինքնակամ ուսումնասիրում հղիության ու ծննդաբերության մասին, վստահություն տվեցին, որ մենք էլ կարող ենք»։ Երբ զույգը դժվարություն ունեցավ հղիանալու հարցում, դիմեց բեղմնավորման բուժման։ Նրանց պես շատերն են ընտրում նույն ուղին՝ և կանխատեսվում է, որ այս ոլորտը մինչև 2030-ը կարող է գերազանցել 2 միլիարդ դոլար շուկան։ «Սա կարևոր ազդանշան է քաղաքականություն մշակողների համար՝ դեռ կան կանայք, որոնք ցանկանում են ընտանիք ստեղծել, բայց բախվում են խոչընդոտների»,– ասում է Ժողովրդագրության հետազոտական բյուրոյի նախագահ Ջենիֆեր Շյուբբան։ Ըստ նրա՝ ամենակարևորն այն է, որ մարդիկ պարզապես չեն կարողանում իրականացնել երեխաներ ունենալու իրենց ցանկությունը։ Բեղմնավորման խնդիրները միայն մեկ խոչընդոտն են։ Կորեայի ժողովրդագրական ճգնաժամի հիմքում բազմաթիվ սոցիալական և ֆինանսական գործոններ են՝ հայրիշխանական մշակույթից մինչև երկար աշխատանքային ժամեր ու կրթության բարձր ծախսեր։ ՄԱԿ-ի տվյալներով՝ կորեացիների կեսից ավելին ցանկանում է երեխա ունենալ, բայց ֆինանսապե
ս անհասանելի է։ Կորեացի կանայք միջինում առաջին երեխային ունենում են 33.6 տարեկանում՝ աշխարհում ամենաբարձր ցուցանիշներից մեկը։ «Հետհայացք գցելով՝ միգուցե լավ կլիներ ավելի շուտ սկսել»,– ասում է Պարկը։ «Բայց հիմա՝ իրատեսորեն, ամեն ինչ ավելի տեղին է թվում։ Իմ 20-ականների վերջում պարզապես հնարավոր չէիք պատկերացնել ամուսնություն կամ երեխա»։ Նույնը վերաբերում է Կիմ Մի-Աեին։ Նա երեք տարի աշխատել է՝ գումար հավաքելու համար ամուսնության, և ևս չորս՝ երեխայի համար։ «Երիտասարդությունը կորեացի երիտասարդներն անցկացնում են սովորելով, աշխատանքի փնտրտուքով ու ապագայի պատրաստությամբ։ Եվ երբ պատրաստ են ընտանիք կազմել, արդեն ուշ է լինում։ Իսկ որքան ուշ ես սկսում, այնքան դժվար է՝ թե՛ ֆիզիկապես, թե՛ հոգեպես»։ Բեղմնավորման բուժումը նաև լուրջ ֆինանսական բեռ է։ «Դժվար է հստակ ասել՝ որքան արժե բեղմնավորումը, քանի որ դա անհատական է։ Բայց դա հսկայական և անկանխատեսելի ծախս է»,– ասում է Կիմը։ Ծնելիությունը բարձրացնելու ջանքերի շրջանակում Կորեայի կառավարությունը ընդլայնել է իր աջակցությունը։ Սեուլն այժմ տրամադրում է մինչև 2 միլիոն վոն ձվաբջիջների սառեցման, և 1.1 միլիոն վոն՝ յուրաքանչյուր բեղմնավորման ցիկլի համար։ Սակայն նույնիսկ պետական սուբսիդիաներով, Կիմը միայն հունվարին ծախսել է ավելի քան 2 միլիոն վոն՝ հիմնականում հավելյալ վիտամինների ու անալիզների վրա, որոնք սուբսիդիաներով չեն ծածկվում։ Իսկ հաշվի առնելով, որ բեղմնավորման ցիկլերի պակաս քան կեսն է հաջողությամբ ավարտվում՝ ծախսերը կտրուկ աճում են։ 37-ամյա Ճանգ Սե Ռյոնը, որը երկու տարի է՝ ստանում է բուժում Ջոլլա նահանգում, արդեն անցել է հինգ բեղմնավորման ցիկլ՝ յուրաքանչյուրը մոտ 1.5 միլիոն վոն արժողությամբ։ «Ցանկալի կլիներ, որ առաջին կամ երկրորդ փորձից ստացվեր, բայց շատերի համար այդպես չի լինում։ Առանց գումարի առաջ շարժվել պարզապես հնարավոր չէ։ Դա ամենատխուր մասն է»։ Կանայք նշում են, որ նույնքան բարդ են նաև աշխատանքի վայրում ստեղծված պայմանները։ Թեև գործատուները պաշտոնապես տրամադրում են ազատ օրեր բուժման համար, բայց իրականում օգտվելը դժվար է։ Կիմն իր առաջնեկի բեղմնավորման բուժումը ստացել է՝ առանց ընդմիջման։ Իսկ Ճանգի գործընկերները խնդրել են հետաձգել բուժումը։ «Զգում ես, որ բեղմնավորումն ու լիարժեք աշխատանքը անհամատեղելի են»,– ասում է Ճանգը։ «Հրաժարվեցի աշխատանքից, բայց հետո ֆինանսապես շատ ծանր եղավ։ Արդյունքում սկսվեց մի նոր շրջափուլ՝ հրաժարական, նորից աշխատանք փնտրել»։ Այս ամենը չի մարել Ճանգի երազանքը։ Նա դեռ արցունքներով է հիշում ամուսնության սկզբում ունեցած երկու հղիությունները, որոնք ավարտվել են վիժմամբ։ «Ասում են՝ երբ երեխա ես ունենում, անսահման սեր ես զգում։ Ուզում եմ ունենալ մի երեխա, ով նման կլինի երկուսիս, և միասին կկերտենք մեր ընտանիքը։ Դա մարդու համար հնարավոր երջանկության բարձրագույն դրսևորումներից է»։
Թարգմանվել է ԱԲ-ի միջոցով։
