Հրաշալի բացահայտում. 1345-ի հրաբխային ժայթքումը կարող էր սանձազերծել Սև մահը
Հրաշալի բացահայտում. 1345-ի հրաբխային ժայթքումը կարող էր սանձազերծել Սև մահը Գիտնականների նոր հետազոտության համաձայն՝ մոտ 1345 դար առաջ՝ շուրջ 1345 թվականին տեղի ունեցած խոշոր հրաբխային ժայթքումը, հավանաբար, դարձել է Եվրոպային պատուհասած ամենամահաբեր համաճարակի՝ Սև մահվան (ժանտախտի) պատճառների շղթայի առաջին օղակը: Ծառերի տարեկան օղակներում պահպանված տվյալները ցույց են տալիս, որ ժայթքումը առաջացրել է կլիմայական ցնցում՝ կտրուկ իջեցնելով ջերմաստիճանը և հանգեցնելով բերքի ձախողման ողջ Միջերկրածովյան տարածաշրջանում: Սովից խուսափելու համար Իտալիայի հզոր քաղաք-պետությունները (օրինակ՝ Վենետիկը, Գենուան) ստիպված եղան հացահատիկ ներմուծել Սև ծովի շրջակայքից: Հենց այդ առևտրային նավերի հետ Եվրոպա հասան ժանտախտ կրող լուերը՝ վարակը տարածելով մայրցամաքով մեկ: «Կլիմայական ցնցումը, սով և միջազգային առևտուր. սա իսկական «կատարյալ փոթորիկ» էր», – նշում են հետազոտության հեղինակները: Քեմբրիջի համալսարանի պրոֆեսոր Ուլֆ Բյունտգենը ընդգծում է. «Թեև նման գործոնների համընկնումը հազվադեպ է թվում, կլիմայի փոփոխության և գլոբալացման պայմաններում կենդանիներից մարդուն փոխանցվող հիվանդությունների վերածվելու և համավարակի վտանգը, ցավաղ, կաճի»: Նա հիշեցնում է նաև COVID-19-ի մեր վերջին փորձառությունը՝ որպես նախազգուշացում:
Սև մահը 1348–1349 թթ. ոչնչացրեց Եվրոպայի բնակչության մինչև կեսը: Ժանտախտի հարուցիչը՝ Yersinia pestis բակտերիան, սկզբում տարածվում էր կրծողներով (առնետներով) և լուերով, իսկ համաճարակը, ենթադրաբար, սկիզբ էր առել Կենտրոնական Ասիայում՝ հետո տարածվելով առևտրային ճանապարհներով: Հետազոտությունը, որն իրականացվել է Քեմբրիջի համալսարանի և Լայպցիգի Արևելյան Եվրոպայի պատմության և մշակույթի Լայբնիցի ինստիտուտի (GWZO) գիտնականների կողմից, հրապարակվել է Communications Earth & Environment գիտական ամսագրում:
Թարգմանվել է ԱԲ-ի միջոցով։
