Գերմշակված սնունդը համաշխարհային սպառնալիք է առողջությանը. մասնագետները ահազանգում են
Գերմշակված սնունդը համաշխարհային սպառնալիք է առողջությանը. մասնագետները ահազանգում են Համաշխարհային փորձագետները կոչ են անում անհապաղ գործողությունների՝ նվազեցնելու գերմշակված սննդամթերքի (ԳՄՍ) մասնաբաժինը մարդկանց սննդակարգում, քանի որ այն լուրջ վտանգ է ներկայացնում առողջության համար։ Ժամանակակից սննդային սովորությունները կտրուկ փոխվում են՝ թարմ, բնական մթերքներից անցում է կատարվում դեպի էժան, խորքային մշակմամբ պատրաստված արտադրանքները։ Սա մեծացնում է գիրությունից, շաքարային դիաբետից, սրտանոթային հիվանդություններից, դեպրեսիայից և վաղաժամ մահից ռիսկը։ The Lancet ամսագրում հրապարակված միջազգային վերլուծության հեղինակները կոչ են անում կառավարություններին «վճռականորեն միջամտել»՝ ԳՄՍ-ների վրա սահմանել նախազգուշացնող պիտակներ և բարձր հարկեր, իսկ ստացված միջոցներն ուղղել առողջ սննդի հասանելիության բարձրացմանը։ Գերմշակված են համարվում այն մթերքները, որոնց բաղադրության մեջ մտնում է ավելի քան 5 բաղադրիչ, որոնք սովորաբար տանը չեն օգտագործվում՝ էմուլգատորներ, կայունացուցիչներ, գունանյութեր, քաղցրացուցիչներ և այլն։ Օրինակ՝ երշիկ, չիպսեր, թխվածքաբլիթներ, արագ պատրաստվող ապուրներ, գազավորված ըմպելիքներ, պաղպաղակ, խանութի հաց։ 104 երկարաժամկետ հետազոտությունների վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ ԳՄՍ-ների հաճախակի օգտագործումը կապված է 12 քրոնիկ հիվանդությունների ռիսկի աճի հետ, այդ թվում՝ 2-րդ տիպի շաքարային դիաբետի, սրտանոթային և երիկամային հիվանդությունների, դեպրեսիայի և վաղաժամ մահացության։ «Գերմշակված մթերքի սպառման աճը վերաձևում է ամբողջ աշխարհի սննդակարգը՝ դուրս մղելով թարմ և նվազագույն մշակված մթերքներ
ը», – ասում է հետազոտության համահեղինակ, բրազիլացի պրոֆեսոր Կառլոս Մոնտեյրոն՝ Nova դասակարգման համակարգի ստեղծողը։ Նա մեղքի բաժին է դնում համաշխարհային կորպորացիաների վրա, որոնք ահռելի շահույթ են ստանում՝ ագրեսիվ գովազդով և քաղաքական լոբբինգով խոչընդոտելով առողջ սննդի խթանման պետական ծրագրերին։ Համահեղինակ դոկտոր Ֆիլիպ Բեյքերը (Սիդնեյի համալսարան) առաջարկում է «ծխախոտային արդյունաբերության դեմ պայքարի նման համակարգված գլոբալ արձագանք»։ Սակայն որոշ գիտնականներ նշում են, որ առայժմ չկան կլինիկական փորձեր, որոնք հստակ ապացուցեն ԳՄՍ-ների ուղղակի վնասը, և դժվար է առանձնացնել մշակման աստիճանի ազդեցությունը սննդի կալորիականությունից, շաքարի, աղի ու ճարպերի պարունակությունից։ Օրինակ՝ հացահատիկային ամբողջահատիկ հացը, մանկական կաթնախառնուրդը կամ սառեցված ոլոռը նույնպես համարվում են գերմշակված, բայց օգտակար են։ Սննդի արդյունաբերությունը պնդում է, որ շատ ԳՄՍ-ներ կարող են մտնել հավասարակշռված սննդակարգի մեջ, իսկ վերջին տարիներին զգալիորեն նվազել է շաքարի և աղի պարունակությունը արտադրանքներում։ Մեծ Բրիտանիայի սննդի գիտական խորհրդատվական կոմիտեն այս տարի ընդգծել է, որ գերմշակված սննդի և առողջական խնդիրների կապը «մտահոգիչ է», սակայն դեռ պարզ չէ՝ վնասը պայմանավորված է մշակման տեխնոլոգիայով, թե պարզապես բարձր կալորիականությամբ և անառողջ բաղադրությամբ։ Հայաստանում ևս վերջին տարիներին նկատվում է գերմշակված մթերքի սպառման աճ։ Մասնագետները խորհուրդ են տալիս ավենակշռել սննդակարգը՝ ավելացնելով թարմ միրգ, բանջարեղեն, հացահատիկային և սպիտակուցային մթերքներ, և նվազեցնելով քաղցր գազավորված ըմպելիքներն ու արագ սնունդը։
Թարգմանվել է ԱԲ-ի միջոցով։
